حج قصد است و آهنگ حرکت از خود و ديار خود به مقصد خانه اي مقدس، به منظور تجديد پيمان با ذات اقدس صاحب خانه.

حج يکي از بزرگترين و ارزنده ترين کلاسهاي آموزنده و اجتماعي است که در ساختن فرد و جامعه اسلامي، نقشي مؤثر دارد.

انجام حج در ماه ذيحجه داراي آداب و آئيني است که يک حرکت معنوي را ايجاد مي کند و فرد مسلمان از اين اعمال جهت ارتقاء کمالات معنوي توشه مي گيرد.

ماه ذيحجه، از ماههاي شريف است که عابدين، اهتمام به دارند . براي اين که بتوانيم بهره اي از اين ايام عزيز ببريم به ذکر اعمال آن مي پردازيم.

دهه اول اين ماه " ايام معلومات" نام دارد که در قرآن کريم ذکر آن شده است. از پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله روايت شده است که عمل خير و عبادت در هيچ ايامي نزد حق تعالي محبوب تر از اين دهه نيست. براي اين دهه اعمالي ذکر شده است:

1- روزه گرفتن 9 روز اول اين دهه که ثواب روزه تمام عمر را دارد.

2- در تمام شبهاي اين دهه، ما بين نماز مغرب و عشاء دو رکعت نماز خوانده شود که در هر رکعت بعد از حمد يک بار آيه " وَ واعَدنا مُوسي ثَلاثينَ لَيلَةً وَ اَتمَمناها بِعَشرٍ فَتَمَّ ميقاتُ رَبِّهِ اَربَعينَ لَيلَةً وَ قالَ مُوسي لأَخيهِ هارونَ اخلُفني في قَومي وَ اَصلِح وَ لا تَتَّبِع سَبيلَ المُفسدِين."

کسي که اين نماز را بخواند با ثواب حاجيان شريک مي شود.

3- از روز اول تا عصر روزعرفه بعد از نماز صبح و پيش از مغرب دعايي که از امام صادق عليه السلام روايت شده، خوانده شود.

" اللهم هذه الايام التي فضلتها علي الايام... ( به صفحه 414 مفاتيح الجنان روي سايت مراجعه نماييد . )

4- در هر روز از دهه پنج دعايي را که حضرت جبرئيل از جانب خداي تعالي براي حضرت عيسي عليه السلام هديه آورده، خوانده شود.

" اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شريک له..." ( به صفحه 415 مفاتيح الجنان روي سايت مراجعه نماييد . )

5- در هر روز از اين دهه تهليلاتي را که از حضرت علي عليه السلام روايت شده را بخواند.

" لا اله الا الله عدد الليالي و الدهور... ( به صفحه 416 مفاتيح الجنان روي سايت مراجعه نماييد . )

اعمال روز اول

1- روزه که ثواب روزه هشتاد ماه را دارد.

2- خواندن نماز حضرت فاطمه عليها السلام توصيه شده است که دو نماز دو رکعتي است و در هر رکعت بعد از حمد پنجاه مرتبه توحيد خوانده شود. و بعد از سلام تسبيحات آن حضرت گفته شود و بعد دعاي ذيل خوانده شود:

" سبحان ذي العزّ الشامِخِ المُنيف، سبحانَ ذِي الجَلالِ الباذِخِ العظيم، سبحانَ ذي المُلکِ الفاخِرِ القديم، سُبحانَ مَن يري اَثَرَ النَملَةِ في الصَّفا ، سُبحانَ مَن يري وَقعَ الطَّيرِ في الهَواءِ، سُبحانَ مَن هُوَ هکَذا وَلا هکذا غيره."

3- پيش از زوال دو رکعت نماز، در هر رکعت حمد يک مرتبه، و هر يک از توحيد، آية الکرسي و قدر ده مرتبه خوانده شود.

4- هر کس از ظلم ظالمي مي ترسد در اين روز بگويد:

" حَسبي حَسبي حَسبي مِن سُوالي عِلمُکَ بِحالي."

تا خداي متعال او را از شر ظالم کفايت کند.

روز هشتم

روز ترويه است و روزه اش فضيلت دارد و روايت شده که کفاره شصت سال است.

شب نهم

اين شب از ليالي متبرک وشب مناجات با قاضي الحاجات است و توبه در آن شب مقبول و دعا در آن مستجاب است . کسي که آن شب را به عبادت به سر آورد، اجر صد و هفتاد سال عبادت را دارد. براي اين شب اعمالي ذکر شده است:

1- روايت شده که دعاي ذيل خوانده شود که هر کس آن را در شب عرفه يا در شبهاي جمعه بخواند، خداوند او را بيامرزد.

اللهم يا شاهد کل نجوي... ( به صفحه 417 مفاتيح الجنان روي سايت مراجعه نماييد . )

2- هزار مرتبه تسبيحات زير گفته شود.

" سُبحانَ الذَي في السماءِ عرشُهُ، سُبحانَ الذَي في الارضِ حُکمُهُ، سُبحانَ الذي في القُبُور قَضاؤُهُ، سبحان الذي في البَحرِسَبيلُهُ، سبحان الذي في النارسُلطانُهُ، سبحان الذي في الجَنَّةِ رَحمَتُهُ، سبحان الذي في القِيامَةِ عَدلُهُ، سبحان الذي رَفَعَ السَّماءَ، سبحان الذي بَسَطَ الاَرضَ ، سبحان الذي لا مَلجَاَ وَ لا مَنجا مِنهُ اِلاّ اليه."

3- دعاي اللهم من تَعََّبَا وَ تَهَيا وَ اَعَدَّو استـَعدَّ لِوِفادةٍ... ( به صفحه 54 مفاتيح الجنان روي سايت مراجعه نماييد . ) که در اعمال شب و روز جمعه نيز وارد شده، خوانده شود.

4- زيارت امام حسين عليه السلام.

روز نهم (روزعرفه)

روزعرفه از اعياد عظيمه است اگر چه به اسم عيد ناميده نشده است. آن روز، روزي است که خداوند بندگان خويش را به عبادت و طاعت خود فراخوانده و جود و احسان خود را براي ايشان گسترانيده و شيطان در اين روز خوار و حقيرتر از ديگر اوقات خواهد بود.

روايت شده که در روزعرفه اي امام سجاد عليه السلام صداي سائلي را شنيد که از مردم کمک مي خواست. امام به او فرمود: واي بر تو آيا در چنين روزي از غير خدا سوال مي کني؟ حال آن که در اين روز فضل خدا حتي شامل بچه هاي به دنيا نيامده نيز مي شود. براي اين روز اعمالي ذکر کرده اند:

1- غسل.

2- زيارت امام حسين عليه السلام که برابر هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد مي باشد. اگر کسي توفيق يابد که در اين روز به حرم امام تشرف پيدا نمايد ثوابش کمتر از کسي که در عرفات باشد نيست.

3- بعد از نماز عصر پيش از خواندن دعاي روز عرفه، در زير آسمان دو رکعت نماز به جاي آورده و نزد خداوند به گناهان خود اعتراف نمايد. دررکعت اول بعد از حمد، توحيد و در رکعت دوم بعد از حمد سوره کافرون بخواند.

4- روزه اين روز براي کسي که ضعف پيدا نکند و روزه اش مانع از انجام اعمال نشود مستحب است.

5- تسبيحاتي که در اعمال شب عرفه ذکر شد، خوانده شود. و پس از آن ذکر " سبحان الله و الحمدالله و لا اله الا الله و الله اکبر" صد مرتبه، سوره توحيد صد مرتبه، آية الکرسي صد مرتبه و صلوات صد مرتبه گفته شود و پس از آن اذکار "لا اله الا الله وحده لا شريک له له الملک وله الحمد يحيي و يميت و يميت و يحيي و هو حي لا يموت بيده الخير و هو علي کل شي قدير، استغفرالله الذي لا اله الا هوالحي القيوم و اتوب اليه ، يا الله، يا رحمن، يا رحيم، يا بديع السموات و الارض يا ذالجلال و الاکرام ، يا حي يا قيوم، يا حنان يا منان، يا لا اله الا انت، امين" ، هر کدام ده مرتبه گفته شود و بعد از آن دعاي اللهم اني اسئلک يا من هو اقرب الي من حبل الوريد يا من يحول بين المرء و قلبه يا من هو باالمنظر الأعلي و بالافق المبين يا من هوالرحمن علي العرش استوي يا من ليس کمثله شي و هو السميع البصير اسئلک ان تصلي علي محمد و ال محمد را بخوان و حاجت خود را از خداوند طلب نما.

6- صلواتي از امام صادق عليه السلام روايت شده که باعث سرور اهل بيت عليهم السلام مي شود. "اللهم يا اجود من اعطي... ( به صفحه 428 مفاتيح الجنان روي سايت مراجعه نماييد . )

7- خواندن دعا "ام داود" که در اعمال نيمه رجب ذکر گرديده است.

8- تسبيح زير گفته شود که ثواب آن قابل شمارش نيست.

سبحان الله قبل کل احد و سبحان الله بعد کل احد... ( به صفحه 429 مفاتيح الجنان روي سايت مراجعه نماييد . )

9- خواندن دعايي که امام حسين عليه السلام در روز عرفه در عرفات خواندند.

"الحمدلله الذي ليس لقضائه دافع ولا لعطائه مانع... ( به صفحه 431 مفاتيح الجنان روي سايت مراجعه نماييد . )

10- خواندن زيارت جامعه کبيره نيز در اين روز سفارش شده است.

شب دهم

از ليالي متبرکه است و از آن چهار شبي است که احياء آنها مستحب است و درهاي آسمان در اين شب باز است و زيارت امام حسين عليه السلام در اين شب، سفت است. و دعاي "يا دائم الفضل علي البرية، يا باسط اليدين بالعطية، يا صاحب المواهب السنية صلي علي محمد و اله خير الوري سجية و اغفرلنا يا ذاالعلي في هذه العشية"، در اين شب خوانده شود.

روز دهم( عيد قربان)

1- غسل در اين روز که سنت موکد است.

2- نماز عيد قربان.

3- خواندن دعاي چهل و هشتم از صحيفه سجاديه که اول آن اللهم هذا يوم مبارک است. و نيز خواندن دعاي چهل و ششم که با عبارت يا من يرحم من لا يرحمهُ العباد آغاز مي شود.

4- دعاي ندبه خوانده شود.

5- قرباني کردن.

6- تکرار تکبيرات زير بعد از نمازها.

الله اکبر الله اکبر و لااله الا الله والله اکبر الله اکبر ولله الحمدالله اکبرعلي ما هدانا الله اکبر علي ما رزقنا من بهيمةِ الانعام و الحمدُالله علي ما ابلانا.

روز هجدهم( عيدغدير)

1- غسل

2- روزه که کفاره شصت سال گناه است.

3- زيارت حضرت علي عليه السلام .

4- دو رکعت نماز خوانده شود و پس از آن به سجده رفته و صد مرتبه شکر خدا گفته شود، سپس سر از سجده برداشته و دعاي زير خوانده شود:

"اللهم اني اسئلک بانّ لک الحمد وحدَکَ لا شريک لک... ( به صفحه 458 مفاتيح الجنان روي سايت مراجعه نماييد . ) و در انتهاي دعا سر به سجده نهاده و صدمرتبه الحمدلله و صدمرتبه شکراًلله گفته شود.

هر کس اين عمل را انجام دهد ثواب کسي را دارد که در روز عيد غدير نزد پيامبر اکرم حاضر شده و با آن حضرت بيعت کرده باشد.

5- پيش از زوال دو رکعت نماز به جا آورد و در هر رکعت بعد از حمد، سوره توحيد و آية الکرسي و سوره قدر را ده مرتبه بخواند.

6- دعاي ندبه خوانده شود.

7- خواندن دعاي اللهم اني اسئلک بحق محمد نبيک و علي وليک... ( به صفحه 461 مفاتيح الجنان روي سايت مراجعه نماييد . ) خوانده شود.

8- مومنين در هنگام ملاقات يکديگر بگويند:

" الحمدلله الذي جعلنا من المتمسکين بولاية اميرالمومنين و الائمة عليهم السلام .

9- ذکر " الحمدلله الذي جعل کمال دينه و تمام نعمته بولاية اميرالمومنين علي بن ابيطالب عليه السلام " ، صد مرتبه گفته شود .

10- ايجاد عقد اخوت.

روز بيست و چهارم ( مباهله)

براي روز مباهله اعمالي توصيه شده است:

1- غسل

2- روزه

3- خواندن دعايي که از امام صادق عليه السلام روايت شده است:

" اللهم اني اسئلک من بهائکَ بِابهاهُ و کل بهائک بهي... ( به صفحه 467 مفاتيح الجنان روي سايت مراجعه نماييد . )

روز آخر

ماه ذيحجه آخرين ماه سال قمري است که براي روز آخر آن عملي سفارش شده است. که دو رکعت نماز، در هر رکعت حمد يک مرتبه و سوره توحيد و آية الکرسي هر يک ده مرتبه خوانده شود و بعد از نماز بگويد: " اللهمَّ ما عملت في هذه السنة من عمل نَهَيتَني عَنهُ و لَم تَرضَهُ وَ نَسيتُهُ وَ لَم تَنسَهُ وَ دَعَوتَني الي التَّوبَةِ بَعدَ اجتِرائي عَليکَ اللهمَّ فَانّي اَستَغفِرُکَ مِنهُ فَاغفِرلي وَ ما عَمِلتُ مِن عَمَلٍ يقَرِّبُني اِليکَ فَاقبَلهُ مِنّي وَ لا تَقطَع رَجائي مِنکَ يا کريم."

وقتي فرد اين دعا را خواند شيطان گويد: واي بر من هر چه در حق اين فرد، در اين سال سختي کشيدم، همه را با اين دعا خراب کرد، و شهادت مي دهد که او سال گذشته را به خير ختم نمود.