محل احرام عمره تمتع

مسئله -200 بدان که محل احرام بستن برای عمره تمتع که آن را ميقات مي نامند

مختلف مي شود به اختلاف راههايی که حجاج از آنها بطرف مکه مي روند، و آن پنج محل

است :

اول - مسجد شجره است که آن را ذوالحليفه مي نامند و آن ميقات کسانی است که از

مدينه منوره به مکه مي روند.

مسئله 201- جايز است در صورت ضرورت احرام را از مسجد شجره تأخير بيندازد تا

ميقات اهل شام .

مسئله 202- احتياط واجب (1) آن است که در داخل مسجد شجره محرم شود (2) نه خارج

آن ، هر (3) چند نزديک به آن باشد.

1- آية الله گلپايگاني ، آية الله مکارم : بلکه همين اندازه که محاذی مسجد از طرف

راست يا چپ باشد کفايت مي کند هرچند از داخل مسجد مستحب است .

آية الله خويي : احرام از منطقه ذوالحليفه ، مانعی ندارد. (تعليقه العروة ، ج 2، ص

342) .

آية الله خامنه اي : احرام خارج از مسجد شجره برای کسانی که از طريق مدينه به سوي

مکه حرکت مي کنند کفايت نمي کند و واجب است داخل مسجد محرم شوند.

آية الله بهجت : جايز نيست در بيرون مسجد بطوری که محاذی و برابر آن از طرف

راست و چپ باشد احرام بسته شود و اختيارا بايد در صورت امکان از درون مسجد

احرام بسته شود. (مناسک ، ص 64) .

آية الله صانعي : واجب نيست و از خارج مسجد هرچند نزديک هم نباشد که جزء حدود

ذي الحليفه است احرام جايز و صحيح است .

آية الله تبريزي : جايز است در بيرون مسجد بطوری که محاذی آن از طرف راست يا

چپ باشد احرام بسته شود و احوط اين است که در صورت إمکان از درون مسجد احرام

بسته شود و احتياط واجب آن است که از پشت مسجد قديم احرام نبندند.

2- آية الله غروي : اين افضل است ، گرچه از خارج محاذی عرفی آن نيز جايز است .

3- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : احرام از پشت ديوار مسجد نيز صحيح است .

آية الله تبريزي : شخص جنب و حائض در خارج مسجد محرم مي شود و تجديد تلبيه در

جحفه لزومی  ندارد و نيز اگر در حال عبور از مسجد محرم شوند مانعی  ندارد.

مسئله 203- شخص جنب و حائض مي توانند (1) در حال عبور از مسجد محرم شوند (2) ،

و نبايد در مسجد توقف کنند.

1- آية الله صانعي : ولی لزومی  ندارد.

آية الله خويي : اين مسأله و دو مسأله بعد مبنی بر لزوم احتياط است و در مسأله

قبل گفته شد که احتياط واجب نيست و احرام در خارج مسجد مانع ندارد.

2- آية الله مکارم : مي تواند در خارج مسجد يا در حال عبور از مسجد محرم شوند.

آية الله سيستاني : برای حائض و نفساء احرام بستن بيرون مسجد شجره کافی  است .

مسئله 204- اگر جنب بواسطه زيادی جمعيت نتواند در حال عبور از مسجد احرام ببندد

، و آب برای غسل نباشد، و نتواند صبر کند تا آب پيدا شود بايد (1) تيمم کند و

داخل مسجد شود و احرام ببندد (2) .

1- آية الله صانعي : بنابر لزوم احرام از مسجد شجره .

2- آية الله اراکي ، آية الله نوري : و چنين است حائض که از حيض پاک شده است .

آية الله فاضل : حائضی که از حيض پاک شده و نفساء نيز همين حکم را دارد.

آية الله بهجت : بنابر احتياط، در خارج مسجد محرم شود و در جحفه يا محاذی  آن

تجديد احرام کند (استفتاآت ، س 25) .

مسئله 205- اگر حائض نتواند تا وقت پاک شدن صبر کند (1) احتياط (2) آن است که

نزديک مسجد محرم شود و در "جحفه " يا محاذی آن احرام را تجديد کند (3) .

دوم - وادی عقيق است که اوائل آن را "مسلخ " و اواسط آن را "غمره " و اواخر آن را

"ذات عرق " مي گويند که محل احرام عامه است ، و آن ميقات کسانی است که از راه

عراق و نجد به مکه مي روند.

سوم - قرن المنازل است و آن ميقات کسانی است که از راه طائف حج مي روند.

چهارم - يلملم است که اسم کوهی است ، و آن ميقات کسانی است که از راه يمن

مي روند.

پنجم - جحفه است و آن ميقات کسانی است که از راه شام مي روند (4) .

1- آية الله غروي : در اين صورت کفايت مي کند نيت و تلبيه و پوشيدن لباس احرام

اگر ممکن باشد و إلا واجب است پوشيدن آن در هر مکانی که ممکن شود.

2- آية الله صانعي : بر مبنای لزوم از مسجد که گذشت عدم لزوم احرام از آن کما

اينکه مي تواند از منزل هم با نذر محرم شود و در اين حکم جنب هم مانند حائض

است .

3- آية الله اراکي ، آية الله نوري : اگر بواسطه زيادی جمعيت از عبور از مسجد هم

عاجز باشد احتياط آن است که از نزديک مسجد محرم شود.

آيات عظام گلپايگاني ، فاضل ، صافي : اگر حائض نتواند تا وقت پاک شدن صبر کند،

بايد نزديک مسجد محرم شود و نياز به تجديد احرام از جحفه ندارد. و همين طور است

حکم زنی که در حال نفاس باشد.

آية الله سيستاني ، آية الله مکارم : مي تواند بيرون مسجد محرم شود.

آية الله بهجت : در صورت اضطرار بايد در طرف راست يا چپ مسجد محرم شود.

(مستفاد از مناسک ، ص 64) .

آية الله خامنه اي : زنانی که عذر دارند بخاطر ازدحام و امثال آن نتوانند در حال

عبور از داخل مسجد محرم شوند واجب است که از جحفه يا محاذی آن محرم شوند کما

اينکه مي توانند با نذر شرعی از منزل خود در مدينه احرام ببندند.

4- آية الله سيستاني : و کسانی که از مسجد شجره گذشته و محرم نشده اند هرچند بدون

عذر.

مسئله 206- اگر بينه شرعيه قائم شد يعنی دو شاهد عادل (1) شهادت دادند که فلان

مکان ميقات است ، تفتيش و تحصيل علم لازم نيست ، و اگر علم و بينه ممکن نشود

مي تواند اکتفا کند به ظن حاصل (2) از پرسيدن از کسانی که اهل اطلاع به آن مکانها

مي باشند.

1- آية الله مکارم : رسيدن به ميقات با حداقل شهادت يک نفر عادل نيز ثابت

مي شود، ولی  در زمان ما ميقاتها مشخص است و احتياجی به اين امور نيست .

آية الله صانعي : بلکه کفايت دو شاهد ثقه از اهل اطلاع هم خالی از قوت نيست .

2- آية الله اراکي : احوط و اقوی لزوم تحصيل علم به اين اماکن مي باشد.

آية الله فاضل : تحصيل اطمينان لازم است .

آية الله سيستاني : تحصيل علم يا اطمينان يا حجت شرعيه لازم است .

آية الله خويي : تحصيل اطمينان لازم است و گمان کافی نيست بلی اگر ثقه خبره از

محل خبر بدهد کافيست . (المسائل الشرعية ، ج 1، ص (320.

آية الله تبريزي : بر مکلف واجب است يقين يا اطمينان به رسيدن به ميقات پيدا

نموده و احرام ببندد و يا حجت شرعيه داشته باشد، و افرادی که آنجا زندگی  مي کنند،

گفته آنها حجت شرعيه محسوب مي شود، بلکه شهادت يک نفر ثقه کافی است ، اگر

بدانيم مستند او سؤال از عرف محل است .

آية الله غروي : ظن اثری ندارد، بلی خبر واحد ثقه قابل اعتماد است شرعا و جايز

است که اتکاء به خبر واحد کند.

مسئله 207- هرگاه از راهی برود که به هيچيک از ميقاتها عبورش نيفتد بايد از

محاذات ميقات احرام ببندد (1) .

1- آية الله خويي : کسی  که تقريبا يک ماه يا بيشتر در مدينه منوره اقامت نموده

و عازم حج باشد و بخواهد از غير راه متعارف مدينه تا مکه برود، همين که شش ميل

از مدينه دور شود محاذی  و برابر مسجد شجره خواهد بود و همان جا ميقاتش خواهد بود

و از همان جا احرام مي بندد. و در تجاوز نمودن از محاذات مسجد شجره و احرام بستن

از محاذات يکی  از مواقيت ديگر، بلکه از خصوص مورد مذکور نيز مشکل است .

آية الله بهجت : بايد از محاذات اولين ميقات نزديک به خود محرم شود. (مناسک ،

ص 166) .

مسئله 208- اگر عبور او طوری است که محاذات با دو ميقات پيدا مي کند (1) احتياط

واجب (2) آن است که از جائيکه اول ، محاذات پيدا مي کند احرام ببندد، و در

محاذات ميقات بعد، تجديد نيت احرام کند (3) .

1- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : واجب است که از جائيکه ... .

آية الله تبريزي : بايد از جايی که اول محاذات پيدا مي کند، احرام ببندد و تجديد

نيت در محاذات ميقات بعد لازم نيست .

2- آية الله صانعي : بلکه بنابر اقوي .

3- آية الله اراکي : احتياط مستحب .

آية الله فاضل : تجديد احرام لازم نيست و بايد از اول محاذات محرم شود.

آية الله بهجت : متعرض تجديد نيت احرام در محاذی ميقات دوم نشده اند.

آية الله سيستاني : احتياط مستحب احرام در محاذی ميقات اول است .

مسئله 209- کسانی که از محاذات غيرمسجد شجره عبور مي کنند احتياط مستحب (1) آن

است که قبل از رسيدن به محاذات ، به نذر محرم شوند و بهتر آن است که در محاذات

، تجديد احرام کنند (2) .

1- آية الله خويي : اگر فاصله زياد باشد ظاهرا نذر لازم است و اگر فاصله کم باشد

بنابر احتياط واجب بايد نذر کند يا اينکه به يکی از مواقيت برود. (مناسک ،

مسأله 164) .

آيات عظام گلپايگاني ، بهجت ، فاضل ، صافي : متعرض مسأله استحباب نذر نشده اند.

2- آية الله بهجت : و در صورت توقف احرام او صحيح است هرچند معصيت کرده است

(پرسشهای جديد حج ، ص 8، س 29) .

مسئله -210 شخص مستطيع اگر احرام را از ميقات تأخير بيندازد از روی علم و عمد،

و ممکن نشود برگردد به ميقات بواسطه عذری و ميقات ديگری در پيش نداشته باشد

حج او باطل است (1) ، و بايد سال ديگر حج بجا آورد.

1- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : اگرچه احوط آن است که از هر مکانی  که

ممکن باشد محرم شود و عمره را انجام دهد و بعد هم قضاء آن را بجا آورد.

آية الله خامنه اي : اگر مي تواند بايد به ميقات برگردد و اگر بخاطر ضيق وقت يا

عذر ديگر نمي تواند، بايد به خارج حرم برود و از آنجا محرم شود و اگر بر اين نيز

قادر نيست در داخل حرم محرم شود حج او صحيح است .

آية الله خويي : اگر در صورت امکان در خارج حرم محرم شود و در صورت عدم امکان در

حرم محرم شود، اگرچه به واسطه تأخير مرتکب معصيت شده است لکن صحت آن خالی  از

وجه نيست . ولی در صورت تمکن احتياط مستحب اين است که حج را اعاده کند.

آية الله بهجت : در اين صورت لازم است از جای خود احرام ببندد و قضای عمره را

بجا آورد. (مناسک ، مسأله 168) .

مسئله 211- شخصی که مي خواهد از محاذی ميقات محرم شود اگر محاذات را نداند بايد

از اهل اطلاع مورد وثوق بپرسد (1) ، و قول مجتهد که اهل اطلاع به آن مکانها نيست

اعتبار ندارد، و اگر نتواند محاذات را بفهمد قبل از رسيدن به محلی که احتمال

مي دهد از محاذات گذشته است به نذر محرم شود (2) ، بلکه اگر از محل معينی پيش از

رسيدن به محاذات ، به نذر محرم شود احوط است .

1- آية الله سيستاني : اگر دو خط متقاطع را فرض کنيم که زاويه قائمه ای را تشکيل

مي دهند و يکی از آنها از مکه ميگذرد و ديگری از ميقات ، نقطه تقاطع محل محاذات

با ميقات است و معيار در اين امر صدق عرفی است نه دقت عقلي .

2- آية الله مکارم : بنابر احتياط.

مسئله 212- کسانی  که با هواپيما به حج مي روند و مي خواهند بعد از حج به مدينه

مشرف شوند (1) احتياط آن است که بدون احرام بروند "جده " (2) و از اهل اطلاع مورد

اعتماد تحقيق کنند اگر جده يا "حده " معلوم شد محاذی با يکی از ميقاتها است از

آنجا محرم شوند و الا بروند به ميقات ديگر مثل جحفه و از آنجا محرم شوند (3) ،

و اگر نتوانستند به جحفه يا به ميقات ديگر بروند با نذر (4) از جده محرم شوند،

و بهتر آن است که در "حده " تجديد احرام کنند اگرچه لازم نيست .

1- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : جايز نيست از جده با نذر محرم شوند بلکه

بايد به جحفه رفته از آنجا محرم شوند.

2- آية الله خويي : احرام از جده حتی با فرض محاذی بودن آن با ميقات مجزی  نيست

و بر حاجی لازم است که در صورت امکان به يکی از مواقيت برود يا از وطن خود يا

در راه قبل از رسيدن به جده به مقداری که قابل ملاحظه باشد هرچند در هواپيما باشد

نذر احرام نموده و از محل نذر، احرام ببندد و يا اينکه پس از ورود به جده به

محلی که رابغ نام دارد برود و از آنجا با نذر احرام ، قبل از ميقات احرام ببندد.

آية الله تبريزي : محاذات جده با يکی از مواقيت ثابت نيست بلکه اطمينان به

عدم محاذات آن است ، پس احرام از جده مجزی نيست . و بر حاجی لازم است از محل

خود يا در راه قبل از رسيدن به جده بمقداری که قابل ملاحظه باشد هرچند در هواپيما

باشد - نذر احرام نموده و از محل نذر احرام ببندد و يا به يکی از مواقيت رفته ،

احرام ببندد و يا به رابغ برود و آنجا با نذر احرام ، محرم شود.

آية الله سيستاني : با ملاحظه نقشه های جغرافيايی نقطه محاذی جحفه در جنوب شرقی  جده

واقع است و لذا با نذر مي شود در فرودگاه جده احرام بست زيرا قبل از ميقات

واقع است .

آية الله مکارم : محاذات جده با هيچيک از ميقاتها ثابت نيست بنابراين بايد يا

به ميقات يا به محاذات ميقات برود و يا اگر نمي تواند احتياطا نذر کند و در

ابتدای حرم تجديد احرام کند.

3- آية الله بهجت : احوط در مورد کسی که از جده به حج مي رود اين است که از

محاذی  ميقاتی که اقرب به وی است احرام ببندد. (مناسک ، مسأله 173) .

4- آية الله اراکي : رجاء نذر کند.

آية الله تبريزي : در صورتی که رفتن به يکی از مواقيت ممکن نباشد و قبل از

ميقات هم به نذر محرم نشده لازم است از جده با نذر احرام بسته و بعدا در خارج

حرم قبل از دخول آن تجديد احرام کند.

مسئله 213- مراد از محاذات آن است که کسی که مي رود به طرف مکه به جايی برسد که

ميقات به طرف راست يا چپ او واقع شود به خط راست بطوری که اگر از آنجا بگذرد

ميقات متمايل به پشت او شود (1) .

1- آية الله غروي : بلکه در مقابلش واقع گردد نه ، تمايل به پشت او شود.

مسئله 214- محاذات ثابت مي شود به علم و به دو شاهد عادل ، و اگر اينها ممکن

نشود اگر گمان حاصل شد از قول کسانی که مطلع به آن مکانها هستند ظاهرا کافی  است ،

بلکه از قول کسانی  که اهل خبره هستند و از روی قواعد علميه محاذات را تعيين

مي کنند اگر گمان حاصل شد (1) ظاهرا کافی است (2) .

1- آية الله غروي : گمان شرعا اثری ندارد قول ثقه واحد معتبر است گرچه گمان

نياورده باشد.

آية الله فاضل : اگر اطمينان حاصل شد.

2- آية الله تبريزي : محاذات با ميقات به علم و اطمينان ثابت مي شود و نيز به

گفته کسانی که به آن مکانها رفت و آمد مي کنند اما گفته کسی که از روی  قواعد

علميه محاذات را تعيين مي کند، اعتباری  ندارد.

آية الله سيستاني : اين حکم در غير مورد مسجد شجره است و کسی که از آن عبور کند

هرچند عمدی باشد مي تواند از جحفه محرم شود، گرچه گناه کرده است .

مسئله 215- کسی که بواسطه فراموشی يا ندانستن مسأله و عذر ديگر بدون احرام از

ميقات عبور کرد پس اگر امکان داشت برگشتن به ميقات و به اعمال عمره مي توانست

با برگشتن برسد واجب است برگردد و از ميقات (1) احرام ببندد، چه داخل حرم شده

باشد يا نه و اگر ممکن (2) نيست بنحوی که گفته شد، پس اگر داخل حرم نشده (3) از

همانجا احرام ببندد، و احتياط مستحب (4) آن است که هر مقداری مي تواند به طرف

ميقات برگردد و آنجا محرم شود، و اگر داخل حرم شده واجب است اگر مي تواند و به

اعمال عمره مي رسد از حرم خارج شود (5) و محرم گردد، و اگر نمي تواند بنحوی که گفته

شد همانجا محرم شود، و احتياط مستحب آن است که هر قدر مي تواند به طرف خارج حرم

برگردد و آنجا محرم شود.

1- آية الله مکارم : و مي تواند از همانجا محرم شود.

2- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : پس اگر از ميقات ديگری عبور مي کند از

ميقات بعدی محرم شود و اگر ميقات ديگری در مسير نيست به مقداری که مي تواند به

طرف ميقات برگردد و اگر هيچک از اين طرق ممکن نيست از همان محل محرم شود.

3- آية الله بهجت : در اين صورت لازم است تا مقدار ممکن از حرم به طرف ميقات

دور شود بالخصوص و از همانجا محرم شود و در صورتی که داخل حرم شده است احتياط

واجب اين است که هر چه مي تواند از حرم دور شود و احرام ببندد.

4- آية الله گلپايگاني ، آية الله بهجت : و هر مقدار که مي تواند بايد بطرف

ميقات برگردد و از آنجا محرم شود. و اگر نمي تواند از جای خود محرم شود.

آية الله خامنه اي : بنابر احتياط واجب .

آية الله مکارم : اگر مي تواند و به اعمال عمره مي رسد از حرم خارج شود و هرچند به

تنعيم رود.

آية الله سيستاني ، آية الله تبريزي : بنابر احتياط واجب به مقداری که ممکن است

به طرف ميقات برگردد و محرم شود.

5- آية الله مکارم : هرچند به تنعيم رود.

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : و در ميقات محرم گردد و يا به طرف ميقات

به مقداريکه ممکن است برود و الا از ادني الحل محرم شود و در صورت عدم تمکن از

رفتن به ادني الحل در مکه محرم شود (آداب و احکام ، مساله 293) .

مسئله 216- زن حائض اگر مسأله نمي دانست و عقيده داشت که نبايد در ميقات

محرم شود و احرام نسبت حکمش همان است که در مسأله قبل گفته شد (1) .

1- آية الله مکارم : اين زن اگر مي تواند بايد به ميقات برگردد.

آية الله سيستاني : در صورتی که داخل حرم شده باشد احتياط واجب اين است که در

صورتی که نتواند به ميقات برگردد به بيرون حرم رفته و از آنجا احرام ببندد،

بلکه احوط آن است که در اين صورت از حرم بمقدار ممکن دور شود و اگر ممکن نشد

حکم ديگران را داريد که در مسأله 215 گذشت . (مناسک ، مسأله (170.

آية الله خويي : ولی بنابر احتياط بايد به مقدار ممکن از حرم دور شود و احرام

ببندد.

مسئله 217- جايز نيست احرام بستن پيش از رسيدن به ميقات ، و اگر احرام ببندد

صحيح نيست ولی اگر نذر کند که از محلی که پيش از ميقات است احرام ببندد جايز

است (1) ، و بايد از همانجا محرم شود. مثلا اگر نذر کرد که از "قم " محرم شود واجب

است عمل کند، و بهتر (2) آن است که به ميقات يا محاذات ميقات که رسيد احرام

را تجديد کند (3) .

1- آية الله صانعي : اگر علم به ارتکاب محرمات احرام گذشته نباشد مثل استظلال و

الا ترک احوط است .

2- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : و در اين صورت احتياط مستحب است که در

هنگام عبور از ميقات تلبيه را تجديد کند (مساله 300آداب و احکام حج ) .

آية الله خويي : بهتر بودن آن معلوم نيست . (مناسک ، مساله 164) .

آية الله فاضل : تجديد احرام لازم نيست .

3- آية الله بهجت ، آية الله سيستاني : نيازی به تجديد احرام در ميقات نيست

بلکه مي تواند از راهی به مکه برود که بر ميقات نگذرد. (مناسک ، مساله 164) .

آية الله خامنه اي : نظر ايشان نسبت به تجديد احرام در ميقات يا محاذی آن يافت

نشد.

مسئله 218- جايز نيست احرام را از ميقات تأخير بيندازد اختيارا، بلکه احتياط

(1) واجب آن است که از محاذات ميقات بدون احرام عبور نکند، اگرچه ميقات

ديگری بعد از آن باشد.

1- آية الله خامنه اي : نظر ايشان نسبت به اين احتياط يافت نشد.

آية الله سيستاني : و احوط اين است که مکلف از محاذی ميقات نگذرد مگر با احرام ،

اگرچه بعيد نيست که گذشتن جايز باشد، در صورتی که در پيش روی مکلف ميقاتی  يا

محاذی ميقاتی باشد. (مناسک ، مساله 167) .

آيات عظام گلپايگاني ، فاضل ، صافي : بلکه واجب است .