مسئله 219- اگر از ميقات بدون احرام (1) عبور کرد واجب است در صورت امکان

برگردد و از آن ميقات محرم شود، بلکه اگر ميقات ديگری بعد از آن ميقات باشد

بايد به احتياط واجب (2) برگردد به ميقاتی که از آن گذشته و محرم شود.

1- آيات عظام اراکي ، صانعي ، فاضل : و بدون عذر.

آية الله بهجت : در حال اختيار.

2- آية الله سيستاني : و هرگاه بدون احرام از ميقات گذشته ، در صورت امکان بايد

به ميقات برگردد، مگر کسی  که بدون عذر از ذوالحليفه گذشته و به جحفه رسيده باشد،

که چنين شخصی  بنابر اظهر برايش کافی است که از جحفه احرام ببندد، اگر چه

گناهکار است . (مناسک ، مساله 167) .

آيات عظام خامنه اي ، خويي ، گلپايگاني ، تبريزي ، بهجت ، صافي : در صورت امکان بايد

برگردد.

آية الله فاضل : اولی اين است که برگردد.

آية الله مکارم : اين احتياط واجب نيست .

مسائل متفرقه ميقات

مسئله -220 احتياط واجب (1) آن است که از خود مسجد شجره احرام بسته شود ته

اطراف آن و احتياط مستحب آن است که در محل اصلی مسجد محرم شود اگرچه از مسجد

مطلقا جايز است ، حتی در قسمتی که مسجد توسعه پيدا کرده است (2) .

1- آيات عظام خويي ، گلپايگاني ، تبريزي ، مکارم ، صافي : اين احتياط مستحبی  است .

آية الله بهجت : واجب است در صورت امکان از داخل مسجد محرم شود. (مناسک ،

مساله 162) .

آية الله صانعي : گذشت کفايت ذوالحليفه .

2- آية الله تبريزي : احتياط واجب اين است که از پشت مسجد قديم احرام نبندد.

آية الله بهجت : احتياطا احرام از مسجد قديمی شجره باشد و با فحص از اهل اطلاع

توسعه از يمين و يسار و خلف است و قسمت محراب از مسجد قديمی محسوب مي شود و

در صورت عدم امکان دخول به قسمت قديمی از محاذی آنجا محرم شوند. (استفتاءات ،

س 33) .

مسئله 221- اگر زن در ميقات حائض باشد و يقين کند که نمي تواند عمره تمتع را در

وقت خود انجام دهد، بايد نيت حج افراد کند (1) و برای حج افراد محرم شود ولي

اگر بعد از آن کشف خلاف شد (2) در صورتی که برای حجة الاسلام محرم شده احرام او

باطل است و بايد برای عمره تمتع مجددا محرم شود.

1- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : جمعی فرموده اند: "واجب است از ميقات

محرم به حج افراد شود"، لکن چون اين يقين بر حسب عادت است و امکان دارد

برخلاف عادت پاک شود، احتياط آن است که در وقت احرام قصد کند محرم مي شوم به

احرامی که بر من واجب است از عمره تمتع يا حج افراد، پس اگر قبل از گذشتن

وقت عمره پاک شد اعمال عمره را تمام کند و محل شود و بعد اعمال حج را بجا

آورد، و حج تمتع او صحيح است ، و اگر پاک نشد به همان احرام اعمال حج افراد را

بجا آورد و بعد عمره مفرده بجا آورده و حج افراد صحيح است .

آية الله فاضل : نمي تواند نيت حج افراد کند و بايد به نيت عمره تمتع محرم شود و

بعدا در ضيق وقت عدول به افراد کند.

آية الله خويي : اگر به نيت مافي الذمه محرم شود اشکالی نيست ولی اگر به نيت حج

افراد محرم شود و بعد پاک شود احرامش باطل است .

آية الله مکارم : بهتر است در موقع احرام قصد کند احرامی را که بر او واجب است

انجام مي دهد، تا مشکلی برای او پيش نيايد.

آية الله تبريزي : مي تواند به قصد مافي الذمه احرام ببندد و چنانچه قبل از گذشتن

وقت عمره تمتع پاک شد، عمره تمتع بجا آورد و بعد حج آن را انجام دهد. و اگر

پاک نشد به همان احرام حج افراد بجا آورد و سپس عمره مفرده انجام دهد بلکه اگر

بقصد حج افراد احرام بست ، و قبل از گذشتن وقت عمره پاک شد، با همان احرام

اعمال عمره تمتع را انجام داده و سپس حج تمتع را انجام دهد، گرچه احتياط مستحب

در اين صورت تجديد احرام برای عمره تمتع مي باشد.

2- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : لازم است اين حج افراد را عدول به عمره

تمتع کند، يعنی طواف و نماز آن و سعی را بجا آورد و تقصير کند و بعد برای  حج

محرم شود و اعمال حج را بجا آورد. و اين مخصوص کسی است که مکلف به حج تمتع

باشد، و اما کسی  که حج افراد هم از او صحيح است مختار است که عدول نمايد به

تمتع يا حج افراد را تمام نمايد.

ساير آيات عظام متذکر مساله کشف خلاف نشده اند. و در نيت افراد با حضرت امام

رحمه الله موافق هستند.

آية الله سيستاني : عدول کند به عمره تمتع و اعمال آن را انجام دهد و بايد رعايت

کند که پس از انجام سعی تلبيه نگويد.

آية الله خامنه اي : نظر ايشان نسبت به صورت کشف خلاف به دست نيامد.

مسئله 222- کسانی که با هواپيما به جده مي روند نمي توانند از جده يا حديبيه محرم

شوند بلکه بايد به يکی  از مواقيت مثل جحفه (1) بروند و از آنجا محرم شوند و اگر

از مدينه بروند بايد از مسجد شجره محرم شوند و در اين حکم فرقی بين اينکه قصد

عمره تمتع يا مفرده داشته باشند نيست و حديبيه ميقات عمره مفرده است براي

کسانی که در مکه هستند (2) .

1- آية الله بهجت : مثل جحفه يا محاذات آن . (مناسک ، مساله 173) ذيل مساله از

عبارت و در اين حکم فرقی بين ... تا آخر در مناسک ايشان نيامده است .

آية الله سيستاني : مي تواند از جده با نذر محرم شود زيرا جنوب شرقی آن محاذی  با

جحفه است .

آيات عظام گلپايگاني ، فاضل ، صافي : در عمره مفرده احرام از ادني الحل کفايت

مي کند، اگرچه با عبور از ميقات بدون احرام گناه کرده است . (مناسک عربي ، ص

84) .

2- آية الله خويي ، آية الله تبريزي : و نيز کسی که بدون قصد دخول مکه ، از ميقات

عبور کرده است مي تواند از ادني الحل برای عمره مفرده محرم شود.

آية الله سيستاني : ميقات عمره مفرده برای کسی که مي خواهد وارد حرم شود همان

ميقاتهای معروف است ولی  اگر کسی برای کار ديگری غير از عمره در آن محل بوده و

از ميقات گذشته و سپس تصميم بر انجام عمره گرفته است مي تواند از ادني الحل

محرم شود.

مسئله 223- کسانی  که ميقات برای آنها مشخص نيست نمي توانند به گفته راهنما

(بلد) يا حمله دار که مي گويد فلان محل ميقات است محرم شوند (1) مگر از گفته او

اطمينان پيدا کنند و الا بايد به عرف محل مراجعه نمايند (2) .

1- آية الله غروي : در صورتی که شخص موثقی باشد اعتماد به قول آنان مي تواند کرد

اگرچه اطمينان هم حاصل نشود.

2- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : اگر ظن از اين طريق هم ممکن نشود در

اولين نقطه ای که احتمال محاذات با يکی از مواقيت را مي دهد رجاء محرم شود، و

تلبيه بگويد و بعد در هر جا که احتمال محاذات مي دهد تجديد نيت کند و تلبيه را

تکرار نمايد تا يقين کند که در محاذات به ميقات احرام بسته است .

آية الله خامنه اي ، آية الله مکارم : ظن حاصل از گفته اهل اطلاع کافی  است .

آية الله خويي ، آية الله تبريزي : و يا اينکه آنها ثقه باشند و مستندشان اخبار

عرف محل باشد.

مسئله 224- در صورتی که ثابت نيست که رابغ محاذی جحفه است احرام از آن جايز

نيست (1) .

1- آيات عظام خويي ، تبريزي ، سيستاني : احران از رابغ با نذر صحيح است باعتبار

اينکه رابغ قبل از جحفه است .

مسئله 225- کسی که در غير ماههای حج به مکه رفته و عمره مفرده بجا آورده و در

مکه مانده تا ماههای حج برای احرام عمره تمتع بايد به يکی از مواقيت پنجگانه

معروفه برود و نمي تواند از تنعيم محرم شود.

مسئله 226- کسانی که برای  عمره مفرده به مکه مشرف مي شوند و بايد به يکی  از

معروفه بروند، نمي توانند بدون احرام از ميقات تجاوز کنند و در صورت تجاوز،

واجب است به ميقات برگردند و از آنجا محرم شوند. و اگر کسی نتوانست برگردد

هر جا که هست محرم شود (1) .

1- آية الله خامنه اي : واجب است برگردد و از همان ميقاتی که از آن عبور کرده

است محرم شود چه ميقات ديگری در جلو باشد يا نه .

آية الله سيستاني : بنابر احتياط واجب (مناسک ، مساله 146) .

مسئله 227- اگر شخص در مکه باشد و بخواهد عمره تمتع بجا آورد و به عللی از رفتن

به ميقات عمره تمتع معذور باشد لازم است به خارج حرم برود (1) و از آنجا محرم

شود و از ادني الحل کافی  است .

1- آيات عظام گلپايگاني ، بهجت ، صافي : واجب است به خارج حرم رفته و هر مقدار

ممکن است به طرف ميقات برود و محرم شود.

آية الله سيستاني : اولی اين است که تا حد ممکن بطرف ميقات رفته و محرم شود.

(مناسک ، مساله 169، فرع دوم ) .

مسئله 228- ميقات برای  شاغلين در جده از ايرانيان و غير آنها در عمره تمتع و

عمره مفرده (1) همان مواقيت معروفه است ، و نمي توانند از جده يا ادني الحل محرم

شوند، و اگر از روی  جهل (2) به مساله در جای ديگر محرم شوند، احرام آنها صحيح

نيست و محرمات احرام بر آنها حرام نمي شود چنانچه در صورت علم و عمد هم حکم

همين است هرچند در صورت جهل ، اگر بعد از اعمال ، مساله را فهميده اند عمل آنان

صحيح است (3) .

1- آية الله مکارم : برای  عمره مفرده مي توانند مانند سايرين از حديبيه که در 50

کيلومتری مکه است محرم شوند.

آية الله سيستاني : مي توانند از جده با نذر محرم شوند.

آية الله خويي : اگر حدود سه سال در جده مي ماند که صدق مقر و منزل بر آن بکند

مي تواند از جده محرم شود. (المسائل الشرعيه ، ج 1، ص 322 و (320.

آية الله خامنه اي : اگر چه بعيد نيست جواز احرام از جده با نذر برای عمره مفرده

ولی احتياط در احرام از مواقيت است .

2- آية الله خامنه اي : صورت جهل به مساله را متعرض نشده اند.

3- آية الله سيستاني ، آية الله بهجت : عمل آنان خالی از اشکال نيست و احتياطا

در صورت امکان عمره را اعاده نمايند و اين احتياط نبايد ترک شود.

آية الله خويي ، آية الله تبريزي : صحت عمره محل اشکال است .

مسئله 229- خدمه کاروانها که مي خواهند به مکه بروند و بعد از آن بايد از مکه

خارج شوند بنابر احتياط نبايد عمره تمتع انجام دهند (1) ، بلکه برای دخول مکه

بايد به يکی از مواقيت معروفه بروند (2) و از آنجا برای عمره مفرده محرم شوند.

و ادني الحل ، ميقات اين اشخاص نيست (3) ، و پس از انجام اعمال عمره مفرده

مي توانند از مکه خارج شوند، و در صورت خارج شدن از مکه اگر فقط به جده بيايند

برای ورود به مکه در مرتبه دوم و سوم و بعد از آن ، احرام واجب نيست (4) ، ولي

اگر به مدينه بروند و از آنجا بخواهند به مکه بروند بايد (5) در مسجد شجره محرم

شوند برای عمره مفرده ديگر، و چون بين اين عمره مفرده و عمره مفرده اول يک ماه

فاصله (6) نشده عمره دوم را رجاءا (7) بجا آورند، و در هر صورت اين اشخاص

آخرين مرتبه ای که به مکه مي روند بايد به يکی از مواقيت معروفه ، مثل مسجد شجره

يا جحفه ، بروند و از آنجا برای عمره تمتع محرم شوند.

1- آية الله مکارم : خدمه کاروانها مي توانند عمره تمتع را بجا آورند و از احرام

خارج شوند و بعد برای انجام کارهای ضروری به جده يا مدينه و مانند آن بروند

بشرطی که مطمئن باشند که به موقع به حج برسند.

آية الله سيستاني : اگر بين اين عمره و حج ، عمره ديگری فاصله نشود مي توانند عمره

تمتع انجام دهند و پس از آن اگر خوب فوت اعمال حج نداشته باشند مي توانند براي

کاری هرچند غير ضروری خارج شوند پس اگر در همان ماه قمری برگردند احرام مجدد

لازم نيست و اگر ماه بعد خارج شوند بايد با احرام عمره مفرده وارد شوند.

آية الله خويي : بيان احتياط و عدم آن در مناسک ايشان نيامده است .

2- آية الله غروي : خدمه کاروانان و آنانی که محتاجند متکررا داخل مکه و خارج

شوند، نظير حطاب و حشاش جايز است داخل مکه شوند بدون احرام .

3- آيات عظام گلپايگاني ، فاضل ، مکارم : همانطور که گذشت برای عمره مفرده اگر از

ادني الحل محرم شود عمره اش صحيح است .

4- آية الله مکارم : اگر در همان ماه قمری که محرم شده وارد شود.

آية الله اراکي : در ماهی که محرم شده است تجديد احرام لازم نيست .

آية الله فاضل : در ماهی که محرم شده است تجديد احرام برای خوذش جايز نيست ولي

بنابر احتياط بايد محرم شود به احرام عمره مفرده نيابی ولو تبرعا.

آية الله سيستاني ، آية الله تبريزي : در ماهی که محرم شده اند تجديد احرام لازم

نيست ولو به مدينه بروند و از آنجا بخواهند به مکه بروند.

آية الله صانعي : اگر از زمان خروج يک ماه نگذشته احرام مطلقا واجب نيست چه به

جده بيايد و برگردد يا به مدينه و اگر بعد از گذشت يک ماه از خروج است بايد

با احرام عمره ديگر وارد مکه شود چه از جده چه از مدينه چون ورود به مکه بدون

احرام حرام است مگر از زمان خروجش يک ماه نگذشته باشد هرچند از احرام قبلي

يک ماه گذشته باشد.

5- آية الله اراکي : بنابر احتياط.

آية الله خامنه اي : چنانچه بخواهد در کمتر از يکماه به مکه مراجعه نمايد نياز به

احرام ندارد.

آية الله خويي : حکم جده و مدينه يکی است و تا ماه هلالی که عمره مفرده را در آن

انجام داده تمام نشود مي تواند بي احرام وارد مکه شود. (مناسک ، مساله 141) .

آية الله مکارم : نياز به محرم شدن از هيچ ميقاتی  نيست .

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : اگر حج تمتع بر آنها واجب باشد بايد به قصد

عمره تمتع محرم شوند و انجام عمره مفرده قبل از حج برای کسی که حج بر او واجب

است يا نايب در حج بلدی است اشکال دارد.

6- آية الله فاضل : احتياطا عمره مفرده نيابی انجام دهد اگرچه تبرعی  باشد.

استفتائات ميقات

سؤال -230 کسانی  که (1) به علت عادت ماهانه نمي توانند داخل مسجد شجره محرم

شوند بايد در خارج آن محرم شوند و در محاذی جحفه تجديد احرام نمايند (2) ، با

توجه به اينکه محاذی جحفه نقطه مشخصی نيست ، وظيفه چيست ؟

جواب - مي توانند به جحفه بروند و در آنجا تجديد احرام کنند (3) ، و چنانچه حدود

محاذات را تشخيص دهند و در تمام آن حد، با بقاء نيت ، تلبيه را تکرار کنند

کفايت مي کند.

1- آية الله صانعي : حکم پاسخ سؤال 230و 232 و 233 و 234 بر مبنای عدم شرطيت

مسجد شجره در احرام روشن مي باشد و جوابهای متن بر مبنای شرطيت است .

2- آية الله خويي : احرام در منطقه ذوالحليفه صحيح است . (تعليقه عروه ، ج 2، ص

342) .

3- آيات عظام گلپايگاني ، سيستاني ، فاضل ، مکارم ، تبريزي ، صافي : تجديد احرام لازم

نيست .

سؤال 231- جماعتی از راه طائف عازم مکه بودند، قبل از رسيدن به قرن المنازل آن

را از راه وادی عقيق فرستادند و از راه قرن المنازل منع کردند و لذا در وادی  عقيق

محرم شدند، آيا احرام آنان چه صورت دارد؟

جواب - صحيح است .

سؤال 232- در مناسک مرقوم است که زنهای حائض بايد (1) عبور از مسجد شجره

محرم شوند و اگر نمي توانند، در خارج محرم شوند و در محاذی جحفه تجديد احرام کنند،

چون اين کار مشکل است و محاذی جحفه معلوم نيست آيا حضرت عالی اجازه مي فرمائيد؟

که اينگونه اشخاص در مدينه با نذر محرم شوند؟

جواب - چون احرام قبل از ميقات با نذر صحيح است ، زنهای حائض که عذر شرعی  از

دخول مسجد دارند، مي توانند در مدينه با نذر برای عمره محرم شوند (2) . و در اين

صورت لازم نيست به مسجد شجره بروند، ولی نذر زن بايد با اذن شوهر باشد (3) .

1- آية الله خويي : احرام در خارج مسجد شجره صحيح است و نذر لزوم ندارد.

2- آيات عظام مکارم ، گلپايگاني ، صافي : چون احرام در خارج مسجد شجره جايز است

از همان جا محرم مي شوند.

آية الله سيستاني : احرام در خارج مسجد شجره نيز صحيح است . (استفتاآت ويژه حج ،

سؤال 9) .

3- آيات عظام خويي ، سيستاني ، مکارم : اگر نذر زن مزاحم حق شوهر نباشد اجازه لازم

نيست .

آية الله تبريزي : چنانکه گذشت احرام در خارج مسجد شجره هم جايز است و تجديد

تلبيه در جحفه لزومی ندارد ولی اگر بخواهند با نذر قبل از ميقات محرم شوند

چنانچه احرام قبل از ميقات منافی با حق شوهر نباشد مانعی ندارد و الا بايد باذن

شوهر باشد.

سؤال 233- زن حائضی که از مدينه عازم مکه بود، گمان مي کرد که در حال عبور در

مسجد شجره مي تواند محرم شود و وظيفه اش را انجام دهد، ولی وقتی که به محوطه حياط

مسجد رسيد ديد به جهت ازدحام نمي تواند با عبور محرم شود، لذا از شوهرش که حاضر

بود اجازه نذر گرفت و چند قدمی از مسجد فاصله گرفت و با نذر محرم شد، آيا

کفايت مي کند يا خير؟

جواب - اگر احراز کند که قبل از ميقات ، با نذر محرم شده است مانع ندارد (1) .

1- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : با آنکه مي تواند از پشت ديوار مسجد هم

محرم شود نذر لازم نيست .

سؤال 234- زن در حال حيض به خيال اينکه مي تواند در حال عبور، در مسجد شجره

احرام ببندد وارد مسجد شد و بلافاصله احرام بست و تلبيه را هم گفت و چند قدمي

هم به طرف دری که مي خواست خارج شود رفت ، ولی چون ديد نمي شود عبور کرد برگشت

و از همان دری که وارد شده بود خارج شد، آيا احرامش چگونه است ؟

جواب - صحيح است (1) .

1- آية الله تبريزي : صحت احرامش محل اشکال است .

سؤال 235- يک نفر از حجاج به کلی شنوايی خود را از دست داده و زبان او هم

لکنت دارد که قادر بر تکلم صحيح نيست ، مسئولين و ساير حجاج همراه ، به اين

موضوع توجه نداشته اند و اين آقا بدون نيت و تلبيه وارد مکه شده است ، تکليف او

و همراهانش چيست ؟

جواب - بايد به ميقات برگردد و با نيت و تلبيه محرم شود هرچند با بردن همراه

باشد، و اگر نمي تواند به ميقات برود بايد در خارج حرم محرم شود، و اگر

نمي تواند تلبيه را صحيح بگويد ولو با تلقين (1) ، احوط آن است که به هر نحو

مي تواند بگويد و ترجمه اش را نيز بگويد (2) .

1- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : ترجمه اش را بگويد و نايب هم بگيرد

رجاء که از طرف او بطور صحيح تلبيه را بگويد.

2- آية الله بهجت ، آية الله مکارم : احوط اين است در اين صورت نايب هم بگيرد.

آية الله خويي : اگر کسی قدرت بر تصحيح تلبيه ولو با تلقين نداشته باشد مي تواند

به ملحون اکتفا کند گرچه احوط جمع بين ترجمه و استنابه نيز هست . و نيز اخرس

(گنگ و لال ) کافی  است با اشاره تلبيه بگويد گرچه احوط استنابه نيز هست . (تعليقه

عروه ، ج 2، ص 361 و مناسک ، مساله 179 و (180.

آية الله سيستاني : اگر تلقين ميسور نبود کافی است به نحوی که مي تواند بگويد اگر

عرفا تلبيه صدق کند و اگر صدق نکند به احتياط واجب هم مرادف عربی آن را و هم

ترجمه آن را بگويد و هم نايب بگيرد.

آية الله تبريزي : بنابر احتياط مستحب نايب هم بگيرد.

آية الله گلپايگاني : و نايب هم بگيرد رجاءا.

آية الله اراکي ، آية الله فاضل : و بهتر آن است که علاوه بر آن نايب هم بگيرد.

سؤال 236- نظر به اينکه مسجد جحفه و مسجد تنعيم اخيرا تخريب و بازسازی شده و

وسعت يافته است ، آيا حجاج يا معتمرين بايد حتما در حدود مسجد قبلی محرم شوند و

يا محرم شدن در تمام مسجد فعلی معتبر است ؟

جواب - ميقات در جحفه خصوص مسجد نيست و از هر جای جحفه مي توانند محرم شوند، و

همچنين مسجد تنعيم خصوصيت ندارد و احرام از ادني الحل صحيح است (1) هرچند در

مسجد نباشد. بنابراين در صورت توسعه مسجد با صدق جحفه در اول ، و ادني الحل در

دوم ، احرام اشکال ندارد.

1- آية الله مکارم : ادني الحل ميقات عمره مفرده است .

سؤال 237- در مناسک فرموده ايد خدمه ای که مي خواهند به مکه بروند و از مکه خارج

شوند، در صورت خارج شدن از مکه ، اگر فقط به جده مي روند، برای ورود به مکه در

مرتبه دوم و سوم و بعد از آن احرام واجب نيست ، ولی اگر به مدينه بروند و از

آنجا بخواهند به مکه بروند بايد در مسجد شجره محرم شوند برای عمره مفرده ديگر

چنانچه ميسر است ، نکته علمی فرق ميان جده و مدينه را بيان فرمائيد؟

جواب - فارق (1) ، عبور از ميقات و عدم عبور است (2) .

1- آية الله صانعي : گذشت عدم فرق و آنچه به عنوان فارق در اينجا بيان شده محل

تأمل است .

2- آية الله غروي : گذشت اشخاصی که مکررا به مکه داخل و خارج شوند مثل حطاب و

حشاش و خدمه کاروانان حاجتی به احرام ندارند.

سؤال 238- کسی که وسائلش در جحفه مانده است ، آيا مي تواند برای آوردن وسائل خود،

از احرام خارج گردد در حالی که برای عمره تمتع محرم شده ، و وارد حرم گرديده است ؟

جواب - مي تواند قبل از خروج (1) از احرام عمره ، برود و وسائل خود را بياورد، و

اگر اعمال عمره تمتع را انجام داده و محل (2) شده است ، نمي تواند از مکه خارج

شود مگر در حال ضرورت ، محرما به احرام حج علي الاحوط (3) .

1- آيات عظام خويي ، تبريزي ، بهجت ، فاضل : در اثناء عمل نيز نمي تواند از مکه

خارج شود.

آية الله سيستاني : بنابر اظهر مي تواند قبل از اتمام عمل از مکه بيرون برود در

صورتی  که قدرت برگشتن به مکه را داشته باشد.(مناسک ، مسأله 152) .

آية الله خامنه اي : نظر ايشان نسبت به خروج از مکه در اثناء عمل يافت نشد.

2- آية الله فاضل : بلکه قبل از إحلال هم حکم همين است .

3- آية الله گلپايگاني ، آية الله تبريزي : واجب است با احرام حج از مکه بيرون

رود.

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : بلی اگر رفتن به آنجا با احرام برای او حرج

باشد جايز است بدون احرام خارج شود.

آية الله خامنه اي ، آية الله مکارم : و اگر بستن احرام برای حج و ماندن در احرام

تا روز عرفه موجب عسر و حرج مي شود لازم نيست .

آية الله بهجت : احوط عدم خروج از مکه است اگر عالم به عدم فوت حج باشد.

آية الله سيستاني : اگر بداند که مي تواند به مکه برگردد و از آنجا احرام برای  حج

ببندد، اظهر جواز بيرون رفتنش از مکه بدون احرام است ، و اگر نداند با احرام حج

از مکه بيرون رود.(مناسک ، مسأله 151) .

سؤال 239- کسی از جده محرم شده و اعمال عمره تمتع را انجام داده است تکليف او

چيست ؟

جواب - اگر از رفتن به ميقات معذور نبوده و وقت برای انجام عمره تمتع هست بايد

به ميقات برود و محرم شود و عمره تمتع را اعاده کند، و اگر رفتن به ميقات ممکن

نيست به خارج حرم برود و از آنجا محرم شود (1) .

1- آية الله اراکي : و اعمال عمره و حج را انجام دهد و سال بعد بنابر احتياط اعاده

کند.

سؤال -240 آيا جايز است کسی که به احرام عمره تمتع در يکی از ميقاتها محرم شده

است به طرف خلاف مکه برود و بعد از چند روز بيايد مکه ، مثلا از مسجد شجره به

مدينه و بعد از همان راه يا راه ديگر به مکه برود؟

جواب - مانع ندارد.

سؤال 241- بعد از اتمام حج تمتع اگر شخص از مکه خارج شود و بخواهد مراجعت کند

آيا لازم است محرم شود يا خير؟

جواب - در صورتی  که از وقت احرام (1) عمره تمتع يک ماه نگذشته (2) است لازم

نيست محرم شود و مي تواند بدون احرام وارد مکه شود.

1- آية الله صانعي : بلکه از وقت خروجش يک ماه نگذشته اگر يک ماه از خروجش

نگذشته مي تواند بدون احرام از ميقات عبور نمايد کما اينکه اگر خواست عمره مفرده

هم بياورد صحيح است چون فصل بين عمرتين ولو به ده روز بلکه يک روز هم شرط

نمي باشد اما احتياط مطلوب است .

آية الله فاضل : در ماهی که محرم شده مراجعت کند بنابر احتياط واجب بايد به

احرام عمره مفرده نيابی ولو تبرعا محرم شود و اگر در ماه بعد مراجعت کند بايد

محرم شود به احرام عمره مفرده برای خود يا غير.

2- آيات عظام اراکي ، خويي ، سيستاني ، مکارم ، تبريزي ، گلپايگاني ، صافي : در همان

ماهی که محرم شده مراجعت کند لازم نيست محرم شود.

آية الله بهجت : اگر مستلزم عبور از ميقات نباشد که در اين صورت احوط اعاده

احرام است مگر آنکه با احرام حج پس از عمره تمتع از مکه خارج شده باشد.(مستفاد

از س 37، پرسشهای جديد حج و مناسک ، ص 127) .

سؤال 242- کسی که عمره مفرده انجام داده است ، آيا مي تواند در فاصله کمتر از يک

محرم شود و مي تواند بدون احرام وارد مکه شود.

جواب - (1) احتياط آن است که بقصد رجاء برای عمره مفرده ديگر محرم شود و بدون

احرام تجاوز نکند.

1- آية الله تبريزي : اگر در همان ماه که محرم شد مراجعت کند تجديد احرام لازم

نيست .

سؤال 243- کسی که در جده و يا مدينه حالت روانی پيدا مي کند، آيا لازم است محرما

وارد مکه شود، يا بدون احرام نيز جايز است ؟

جواب - مجنون ، تکليف ندارد و احرام بر او واجب نيست ، و اگر بدون احرام وارد

مکه شود اشکالی  ندارد.

سؤال 244- زن حائضی  که نمي توانست صبر کند تا پاک شود، نزديک مسجد شجره محرم

شد و بنا داشت محاذی جحفه احرام را تجديد کند، در ماشين خوابش برد و وارد مکه

شد، آيا احرام او درست است ؟

جواب - در صورت امکان (1) بايد برگردد و از جحفه يا محاذی آن محرم شود علي الاحوط،

و اگر ممکن نيست ، از حرم خارج شود و از آنجا احرام ببندد (2) .

1- آية الله صانعي : لازم نيست برگردد چون تمام ذوالحليفه ميقات است نه مسجد

شجره .

2- آية الله بهجت : در صورتيکه نتواند به ميقات برگردد همان احرام کفايت مي کند.

(پرسشهای جديد حج ، س 26) .

سؤال 245- اگر بعد از خروج از ميقات در بين راه متوجه شود که تلبيه را نگفته ،

يا نيت نکرده و يا به جهت ديگر احرامش درست نيست ، و چنانچه بخواهد از

همانجا به ميقات برگردد ميسر نيست ولی اگر بيايد مکه امکان دارد برگردد، آيا

مي تواند بيايد مکه و به ميقات برگردد، يا بايد از همانجا محرم شود؟

جواب - اگر مي تواند به ميقات برگردد ولو از مکه ، نمي تواند برای عمل واجب از

غير ميقات محرم شود، ولی برای دخول مکه از ادني الحل به نيت عمره مفرده محرم

شود و بعد از اعمال آن ، به يکی از مواقيت معروف برود و برای عمره تمتع احرام

ببندد (1) .

1- آية الله خويي : فتوای ايشان در دست نيست ولی احتياط موافق متن است .

سؤال 246- زن بدون اذن شوهرش نذر کند و با نذر محرم مي شود، آيا احرامش درست

است ، و چنانچه با همان احرام اعمالش را بجا آورده باشد چگونه است ؟

جواب - اگر قبل از ميقات محرم شده ، احرام او صحيح نيست (1) ، اگرچه در صورتی  که

بعد از اتمام شدن حج فهميد عملش صحيح است ، ولی اگر بعد از عمره متوجه شد، در

صورتی صحيح است که قابل جبران (2) نباشد. و در صورتی که مي تواند بايد به ميقات

برود و از آنجا محرم شود و اگر نمي تواند به ميقات برود، از خارج حرم احرام

ببندد.

1- آيات عظام خويي ، سيستاني ، مکارم : اگر نذر زن منافی حق شوهر باشد اذن معتبر

است و الا معتبر نيست .

آية الله خامنه اي : نذر زن برای احرام بستن قبل از ميقات در غياب شوهرش موقوف

بر اذن او نيست ولی در صورت حضور شوهرش احتياط آن است که بدون اذن او نذر

نکند پس اگر در اينصورت نذر کند منعقد نمي شود.

آية الله تبريزي : اگر قبل از ميقات محرم شده ، چنانچه صحت حج توقف بر آن داشته

يا آنکه منافی حق شوهر نبوده ، احرامش صحيح است .

آية الله بهجت : در صورتی  که نذر او منافاتی با حق شوهر نداشته باشد مانعی  ندارد.

(پرسشهای جديد حج ، س 28) .

2- آية الله فاضل : در صورتی  که قابل جبران نباشد عمره تمتع صحيح نيست و بايد حج

افراد انجام دهد.

سؤال 247- آيا نذر احرام قبل از ميقات برای نايب هم جايز است يا نه ؟

جواب - اشکال ندارد.

سؤال 248- هرگاه حائض يا جنب عصيانا وارد مسجد شجره شود و مانند ديگران توقف

نمايد و محرم شود، آيا احرام او صحيح است يا نه ؟

جواب - احرام صحيح است (1) .

1- آية الله مکارم : اگر عمدا باشد خالی از اشکال نيست .

آية الله سيستاني : بنابر احتياط واجب .

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : چنانچه قصد قربت از او متمشی شود احرام صحيح

است .

آية الله تبريزي : صحت احرام او محل اشکال است . و بايد تلبيه را بقصد احرام

تجديد کند.

آية الله بهجت : اگر چه در توقف معصيت کرده است .(پرسشهای جديد حج ، س 29) .

سؤال 249- کسانی  که در مکه اقامت پذيرفته اند، موقتا نه دائما، آيا ميقاتشان

همان مواقيت خمسه معروفه است يا ادني الحل ؟

جواب - اگر فريضه آنها تبديل نشده بايد از مواقيت معروفه محرم شوند، و اگر

تبديل شده ميقات آنها مکه است .

سؤال -250 شخصی بدون احرام ، عمدا يا جهلا يا سهوا، وارد مکه شده و بعدا از جهت

گرانی بيش از حد کرايه يا ممنوعيت از طرف دولت نتوانست به ميقات برگردد،

وظيفه اش چيست ؟

جواب - اگر ممکن نيست به ميقات برود از ادني الحل بايد محرم شود (1) مگر اينکه

ترک احرام از ميقات بدون عذر باشد، که در اين صورت نمي تواند حج بجا آورد (2)

و اگر مستطيع است سال بعد بايد حج انجام دهد، و گرانی بيش از حد عذر نيست مگر

موجب حرج باشد (3) .

1- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : واجب است تا حد امکان به سمت ميقات

برود.

آية الله فاضل : پس از زوال عذر و يادآوری اگر برگشتن به ميقات ممکن باشد

برمي گردد والا احرام از همانجا ببندد، اگرچه احوط آن است به هر مقدار که مي تواند

به ميقات برگردد.

آية الله سيستاني : در اين صورت لازم است از حرم بيرون رفته و از خارج حرم محرم

شود و اولی در اين صورت اين است که هرچه بتواند از حرم دور شود و احرام ببندد.

آية الله بهجت : لازم است از حرم بيرون رفته و از خارج حرم محرم شود، و احتياط

واجب در اين صورت اين است که هرچه بتواند از حرم دور شود و احرام ببندد.

آية الله تبريزي : در اين صورت لازم است از حرم بيرون رفته و از خارج حرم محرم

شود، و احوط در اين صورت اين است که هرچه بتواند از حرم دور شود و احرام ببندد،

و اگر نتواند از حرم بيرون برود در همان مکانی که هست محرم شود.

2- آية الله اراکي : اگرچه احوط آن است که از هر مکان ممکن باشد احرام ببندد و

قضای آن را در سال بعد بجا آورد.

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : اقوی بطلان عمره يا حج است اگرچه احوط احرام

از ادني الحل است و در سال بعد بايد قضا کند.

آية الله خويي : در اين فرض اگرچه معصيت کار است ولی اگر در صورت امکان به

خارج حرم برود و از آنجا محرم شود، صحت حج او مانند فرض اول خالی از وجه نيست ،

کمااينکه در هر دو فرض اگر نتواند از حرم خارج شود و در داخل حرم محرم شود اشکال

ندارد.(مناسک ، مسأله 168) .

آية الله بهجت : در اين صورت بنابر احتياط واجب از حرم بيرون رفته و از بيرون

حرم احرام ببندد و بايد عمره را قضا نمايد.(مناسک ، مسأله 168) .

آية الله سيستاني : اظهر در اين صورت بطلان حج است و عدم کفايت احرام از غير

ميقات ، و وجوب انجام حج در سال ديگر اگر مستطيع باشد.(مناسک ، مسأله 168) .

آية الله مکارم : هرچند احتياط مستحب آن است که از ادني الحل يا هر جا که مي تواند

محرم شود و حج را بجا آورد و سال آينده طبق آنچه در متن آمده عمل کند.

3- آية الله صانعي : که عذر است بالنسبه به ذوي الاعذار مي توانند از ادني الحل محرم

شوند و اما آنکه بدون عذر بدون احرام وارد مکه شده گرانی برای او ولو حرج هم باشد

عذر نيست چون حرج ، حرج مقدم است و اگر مستطيع بوده بايد حج را سال بعد انجام