مسئله 251- نيت ، واجبات در وقت احرام سه چيز است : 1- نيت ، 2- پوشيدن لباس

احرام ، 3- تلبيه .

اول - نيت (1) ، يعنی  انسان در حالی که مي خواهد محرم شود به احرام عمره تمتع ،

نيت کند عمره تمتع را و لازم نيست (2) قصد کند ترک محرماتی را که بر محرم پس

از احرام ، حرام مي شود (3) ، بلکه کسی که بقصد عمره تمتع يا حج تمتع لبيک هاي

واجب را گفت ، محرم مي شود چه قصد بکند احرام را يا نکند و چه قصد ترک محرمات

را يا نکند. پس کسی  که مي داند ارتکاب مي کند بعضی محرمات را مثل زير سايه رفتن

در حال سفر، احرام او صحيح (4) است . ولی احتياط آن است که قصد کند ترک

محرمات را.

1- آيات عظام خويي ، تبريزي ، بهجت : در نيت چند چيز معتبر است :

الف - قصد قربت (نزديکی به خدا) مانند عبادات ديگر غير از احرام .

ب - همزمان بودن با شروع در احرام .

ج - تعيين احرام که برای عمره است يا برای حج ، و تعيين حج که تمتع است يا قران

يا افراد، و تعيين اين که برای خود است يا برای ديگري ، و تعيين اين که حجش

حجة الاسلام است که برای اولين بار به استطاعت بر او واجب شده يا حج نذری  است

که به سبب نذر بر او واجب شده يا حجی است که به سبب فاسد بودن حج قبل بر او

واجب شده يا حج مستحبی است . خلاصه هر يک از اينها که باشد بايد در نيت مشخص

شود. پس اگر بدون تعيين نيت ، احرام نمود، احرامش باطل خواهد بود.

آية الله سيستاني : در نيت معتبر است قصد قربت و وقوع آن در ميقات و مانند آن

و مشخص نمودن عبادتی که قصد احرام برای آن دارد، که آيا حج است و يا عمره و

تعيين حج که تمتع است يا قران يا افراد، و در صورت نيابت بايد آن را قصد کند

و اگر خودش باشد کافی  است که قصد انجام آن از غير ننمايد و در عمل نذری  کافي

است که آنچه نذر نموده بر عملش منطبق باشد، و لزومی ندارد قصد کند حجی که انجام

مي دهد - مثلا - حج نذری است ، همچنان که برای اينکه حجی که انجام مي دهد حجة الاسلام

باشد، کفايت مي کند که حجة الاسلام که بر او واجب شده بر عملش منطبق باشد و نياز

به قصد زايدی نيست .(مناسک ، مسأله 176) .

2- آيات عظام اراکي ، گلپايگاني ، بهجت ، صافي : لازم است قصد کند ترک کارهايی  که

بر محرم حرام است .

آية الله مکارم : نيت احرام اين است که قصد مي کند تروک احرام را بر خود حرام

کند و قصد اجمالی کافی  است .

3- آية الله خامنه اي : لکن بايد قصد انجام چيزی که احرام را باطل مي کند نداشته

باشد.

4- آية الله مکارم : احرام او خالی از اشکال نيست مگر در حال ضرورت .

مسئله 252- آنچه ذکر شد که لازم نيست (1) قصد کند ترک محرمات را در غير آن

محرماتی است که عمره يا حج را باطل مي کند. مثل اکثر محرمات ، و اما آنچه عمره

يا حج را باطل مي کند مثل نزديکی با زن در بعضی از صور که ذکر خواهد شد پس با

قصد (2) ارتکاب آن ، احرام باطل است بلکه غيرممکن است .

1- چنانچه گذشت آيات عظام اراکي ، گلپايگاني ، بهجت ، مکارم : قصد ترک جميع

محرمات را لازم مي دانند.

2- آية الله خويي : بنابر قول مشهور (نسبت به جماع قبل از سعی در عمره مفرده ،

فتواست ) .

آية الله تبريزي : در صحت احرام عزم بر ترک محرمات از اول تا آخر احرام معتبر

نيست .

آية الله سيستاني : فقط در حين احرام عمره مفرده اگر مکلف قصد داشته باشد که قبل

از فارغ شدن از سعی با همسر خود نزديکی کند، يا ترديد دارد که اين کار را بکند يا

نه ، ظاهر اين است که احرامش باطل است ، و بنابر احتياط حکم استمناء هم همين

است .(مناسک ، مسأله 178) .

مسئله 253- عمره و حج و اجزاء (1) آنها از عبادات است و بايد با نيت خالص

برای طاعت خداوند تعالی بجا آورد.

1- آية الله اراکي ، آية الله نوري : و همچنين احرام .

مسئله 254- اگر عمره را به رياء يا غير آن باطل کند احتياط (1) واجب آن است که

حج افراد بجا آورد و پس از آن عمره مفرده بجا آورد و در سال ديگر حج را اعاده

کند (2) .

1- آية الله اراکي ، آية الله فاضل : و جبران آن ممکن نشود و وقت نباشد.

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : به وظيفه ای که بعدا برای باطل کننده عمره يا

حج خواهد آمد عمل نمايد.

آية الله صانعي : و جبران آن ممکن نباشد.

2- آيات عظام خويي ، تبريزي ، سيستاني ، بهجت : اگر عمره را باطل کند در صورت

امکان واجب است اعاده آن و اگر ممکن نبود حجش باطل مي شود و بايد سال ديگر عمره

و حج را اعاده کند.

مسئله 255- اگر حج را به نيت خالص بجا نياورد و به رياء و غير آن باطل کند

بايد سال ديگر عمره و حج را اعاده کند.

مسئله 256- اگر بعضی  از ارکان عمره يا حج را به نيت خالص نياورد و به رياء و

غير آن باطل کند و نتواند آن را جبران کند پس در عمره حکم بطلان عمره را دارد و

در حج حکم بطلان حج را، ولی اگر محل جبران باقی است و جبران کرد عملش صحيح

مي شود، گرچه معصيت کار است .

مسئله 257- اگر بواسطه ندانستن مساله يا جهت ديگری بجای نيت عمره تمتع ، حج

تمتع را قصد کند پس اگر در نظرش آن است که همين عمل را که همه بجای  مي آورند

او هم بجا آورد و گمان کرده جزء اول از دو جزء حج ، اسمش : حج تمتع است ظاهرا

عمل او صحيح است و عمره تمتع است ، و بهتر آن است که نيت را تجديد کند.

مسئله 258- اگر بواسطه ندانستن مساله يا جهت ديگر گمان کند که حج تمتع بر عمره

تمتع مقدم است و نيت حج تمتع کند بعزم اينکه پس از احرام برود به عرفات و

مشعر و حج بجا آورد و عمره را پس از آن بجا آورد احرام او باطل است (1) ، و

بايد در ميقات تجديد احرام کند، و اگر از ميقات گذشته است بايد در صورت

امکان برگردد به ميقات و محرم شود، و الا از همانجا محرم شود، و اگر وارد حرم

شده و ملتفت شد بايد در صورت امکان از حرم خارج شود و محرم شود، و الا در

همانجا محرم شود.

1- آية الله مکارم : بنابر احتياط واجب .

مسئله 259- تلبيه ، يعنی لبيک گفتن ، و صورت آن بنابر اصح آن است که بگويد:

"لبيک اللهم لبيک لبيک لا شريک لک لبيک ".

و به اين مقدار اگر اکتفا کند محرم شده و احرامش صحيح است ، و احتياط مستحب (1)

آن است که پس از آن که چهار "لبيک " را بصورتی که گفته شده گفت بگويد:

"ان (2) الحمد و النعمة لک و الملک لا شريک لک لبيک ".

و اگر بخواهد احتياط (3) بيشتر بکند پس از گفتن آنچه ذکر شد، بگويد:

"لبيک اللهم لبيک لبيک ان الحمد و النعمة لک و الملک لا شريک لک لبيک ".

و مستحب است بعد از آن بگويد:

"لبيک ذا المعارج لبيک ، لبيک داعيا إلی دار السلام لبيک ، لبيک غفار الذنوب

لبيک ، لبيک أهل التلبية لبيک ، لبيک ذا الجلال و الاکرام لبيک ، لبيک تبدی  و

المعاد إليک لبيک ، لبيک تستغنی و يفتقر إليک لبيک ، لبيک مرهوبا و مرغوبا

إليک لبيک ، لبيک إله الحق لبيک ، لبيک ذا النعماء و الفضل الحسن الجميل

لبيک ، لبيک کشاف الکرب العظام لبيک ، لبيک عبدک و ابن عبديک لبيک ، لبيک

يا کريم لبيک ".

و اين جملات را نيز بگويد خوب است :

"لبيک أتقرب إليک بمحمد و آل محمد لبيک بحجة و عمرة لبيک لبيک و هذه عمره

متعة إلی الحج لبيک لبيک أهل التلبية لبيک لبيک تلبية تمامها و بلاغها عليک ".

1- آية الله اراکي : احتياط واجب اين است .

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : صورت تلبيه واجب که بوسيله آن احرام واقع

مي شود اين است : "لبيک اللهم لبيک لبيک لا شريک لک لبيک " احتياط در اين

است اين جمله اضافه شود: "ان الحمد و النعمة لک و الملک لا شريک لک ".

آية الله مکارم : احتياط واجب است که بگويد:.... اما لبيک پنجم را نگويد.

آية الله سيستاني : لبيک پنجم جايز است ولی جزء اين احتياط استحبابی  نيست .

2- آية الله بهجت : وجوب کسر همزه ان متجه است .(مناسک ، ص 74) .

3- آية الله سيستاني : اين احتياط در مناسک ايشان نيست .

آية الله فاضل : و بهتر آن است که به جای آن صورت اول را بگويد.

مسئله -260 واجب است صحيح گفتن قدر واجب از لبيک را که گذشت ، همانطور که

صحيح گفتن تکبيرة الاحرام در نماز واجب است .

مسئله 261- اگر تلبيه را بقدر واجب که ذکر شد، نداند بايد آن را ياد بگيرد يا

کسی او را در وقت گفتن تلقين کند، يعنی کلمه کلمه آن شخص بگويد و شخصی  که

مي خواهد ببندد دنبال او بطور صحيح بگويد.

مسئله 262- اگر نتواند ياد بگيرد يا وقت ياد گرفتن نباشد و با تلقين هم نتواند

بگويد احتياط آن است که به هر نحو که مي تواند بگويد، و ترجمه اش را هم بگويد،

و بهتر آن است که علاوه بر آن نايب (1) هم بگيرد.

1- آيات عظام اراکي ، تبريزي ، بهجت ، مکارم : احوط اين است نايب هم بگيرد.

آية الله خامنه اي : بايد به هر نحو که مي تواند بگويد و بنابر احتياط نايب هم

بگيرد.

آية الله سيستاني : کافی  است به نحوی که مي تواند بگويد، اگر عرفا صدق تلبيه کند

و اگر صدق نکند به احتياط واجب هم مرادف عربی و هم ترجمه آن را بگويد و نيز

نايب بگيرد.

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : اگر تلقين ممکن نشد به هر طوری که مي تواند

بخواند و ترجمه اش را به فارسی يا زبان ديگر بگويد و نايب هم بگيرد رجاءا که از

طرف او بطور صحيح بخواند.(مناسک فارسي ، ص 29) .

مسئله 263- اگر لبيک گفتن را فراموش کرد يا بواسطه ندانستن حکم نگفت ،

واجب است برگردد به ميقات در صورت امکان و احرام ببندد و لبيک بگويد و اما

اگر نتواند برگردد همانجا (1) بگويد اگر داخل حرم نشده است ، و اگر داخل حرم شده

واجب است برگردد بخارج حرم و احرام ببندد و لبيک بگويد، و اگر ممکن نيست

همانجا محرم شود و لبيک بگويد، و اگر بعد از گذشتن وقت جبران ، يادش آمد بعيد

نيست صحت عمل (2) .

1- آية الله اراکي ، آية الله فاضل : احرام ببندد و لبيک بگويد.

2- آية الله سيستاني : اگر در عمره باشد صحت عمل مورد اشکال است .

آية الله مکارم : اگر بعد از اتمام حج يا عمره يادش بيايد عمل او صحيح است .

آية الله خويي ، آية الله تبريزي : صحت عمل خالی از اشکال نيست .

مسئله 264- اگر کسی لبيک واجب را نگفت چه بواسطه عذری و چه بدون عذر چيزهايي

که بر محرم حرام است بر او حرام نمي شود، و اگر آنچه در احرام موجب کفاره مي شود

بجا آورد کفاره ندارد، و همچنين اگر لبيک را به رياء باطل کند.

مسئله 265- اگر بعد از گفتن لبيک واجب در ميقات ، فراموش کند که نيت عمره

تمتع کرده يا نيت حج تمتع ، بنا بگذارد که نيت عمره تمتع کرده ، و عمره او صحيح

است ، و همچنين اگر بعد از لبيک گفتن در روز هشتم که بايد برای حج تمتع بگويد،

فرمواش کرد که لبيک را برای حج گفت يا برای عمره ، بنا بگذارد که برای حج تمتع

گفته ، و حج او صحيح است و احتياط مستحب (1) در تجديد تلبيه است .

1- آية الله فاضل : رعايت اين احتياط ضرورت ندارد.

آية الله خويي : اگر داخل در عمل مترتب مثل طواف عمره تمتع يا وقوف به عرفات

شده ، حکم به صحت مي شود.(مستفاد از تعليقه عروه ، ج 2، ص 356) .

مسئله 266- جايز نيست (1) لبيک واجب را از ميقات تاخير بيندازد، و اگر تاخير

انداخت بايد بدستوری که در مساله 215 ذکر شد، عمل کند.

1- آية الله اراکي : بنابر احتياط جايز نيست .

آية الله خويي : کسی که مي خواهد از راه مدينه به حج برود بهتر است گفتن تلبيه را

تا رسيدن به بيداء (جايی  که يک ميل با ذوالحليفه به طرف مکه فاصله دارد) تأخير

بيندازد و در آنجا تلبيه بگويد و کسی که از راه ديگر به حج مي رود تلبيه را پس

از قدری راه رفتن بگويد.

مسئله 267- واجب در لبيک بيش از يک مرتبه نيست ، ولی مستحب است تکرار آن و

زياد گفتن آن هر چه مي تواند، و برای هفتاد مرتبه گفتن ثواب زيادی ذکر شده است ،

و لازم نيست آنچه را در حال احرام بستن گفته است تکرار کند، بلکه کافی (1) است

بگويد "لبيک اللهم لبيک " يا تکرار کند "لبيک " را فقط.

1- آية الله مکارم : بقصد رجاء.

مسئله 268- احتياط واجب (1) آن است که کسی که برای عمره تمتع محرم شد در وقتي

که خانه های مکه پيدا مي شود لبيک را ترک کند و ديگر لبيک نگويد، و مراد از

خانه های مکه خانه هايی  است که در زمانی که عمره بجا مي آورد جزء مکه باشد هرچند

مکه بزرگ شود (2) ، و احتياط واجب (3) برای کسی که احرام حج بسته آن است که

لبيک را تا ظهر روز عرفه بيشتر نگويد.

1- آيات عظام خويي ، تبريزي ، مکارم : واجب است .

آية الله فاضل : احتياط مستحب است .

آية الله خامنه اي : قطع تلبيه عمره تمتع در هنگام پيدا شدن خانه های مکه و قطع

تلبيه حج از زوال روز عرفه واجب است .

2- آيات عظام خويي ، تبريزي ، سيستاني : بلکه مراد خانه های قديمی مکه است .

3- آيات عظام خويي ، خامنه اي ، تبريزي ، بهجت ، مکارم : بايد قطع نمايد.

آية الله فاضل : رعايت اين احتياط ضرورت ندارد.

آية الله گلپايگاني : متعرض اين مسأله نشده اند.

مسئله 269- پوشيدن دو جامه احرام برای مردان (1) که يکی "لنگ " است و ديگري

"رداء" که بايد آن را به دوش بيندازند. و احتياط واجب (2) آن اسا مه (3) اين

دو جامه را قبل از نيت احرام و لبيک گفتن بپوشد و اگر بعد از لبيک پوشيد

احتياط (4) آن است که لبيک را دوباره بگويد.

1- آية الله گلپايگاني : پوشيدن دو جامه احرام اختصاص به مردان ندارد و احتياط

واجب آن است که زنها نيز دو جامه را بپوشند اگرچه کندن لباس دوخته بر آنها

واجب نيست و جايز است بعد از احرام دو جامه احرام را بيرون بياورند و با همان

لباس خودشان باشند و بهتر آن است که در حال سعی و طواف دو جامه احرام را

دربرداشته باشند.(مناسک فارسی ص 28) .

آية الله فاضل : دو جامه ای که بايد محرم بپوشد، مخصوص به مرد است . ولی زن احتياط

واجب آن است که در حال نيت و تلبيه فقط دو لباس احرام را بپوشد.

آية الله صافي : احتياط مستحب آنست که زنها نيز دو جامه احرام را در وقت محرم

شدن بپوشند و در طواف و سعی نيز همراه داشته باشند.

2- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : مي بايست قبل از نيت و تلبيه دو جامه را

بپوشند.

3- آية الله اراکي ، آية الله نوري : لباسهای دوخته را بکند، و اين دو جامه را.

4- آية الله خامنه اي ، آية الله فاضل : احتياط مستحب است .

آية الله سيستاني : احتياط مستحب اعاده نيت و تلبيه است .(مناسک ، مسأله 189) .

مسئله -270 لازم نيست (1) که لنگ ، ناف و زانو را بپوشاند، و کفايت مي کند که

بنحو متعارف باشد، ولی مستحب است که ناف و زانو را بپوشاند.

1- آية الله خويی و آية الله تبريزي : بايد به اندازه ای باشد که ناف تا زانو را

بپوشاند.

آيات عظام گلپايگاني ، سيستاني ، مکارم ، صافي : بنابر احتياط واجب لازم است .

آية الله اراکي : بنابر احتياط.

آية الله بهجت : ازار از ناف تا زانو را بايد بپوشاند (ولی استحباب پوشاندن

ناف و زانو را متعرض نشده اند.) (مناسک ، مسأله 189) .

مسئله 271- در پوشيدن دو جامه احرام ترتيب خاصی معتبر نيست ، بلکه به هر ترتيبي

(1) بپوشد مانع ندارد، فقط بايد يکی را لنگ قرار دهد به هر کيفيتی که مي خواهد،

و يکی را رداء قرار دهد به هر کيفيتی که مي خواهد، و احتياط مستحب (2) آن است

که رداء شانه ها را بپوشاند (3) .

1- آيات عظام خويي ، تبريزي ، بهجت : احتياط آن است که پوشيدن به نحو متعارف

باشد.

آية الله سيستاني : احتياط مستحب اين است که پوشيدن به نحو متعارف باشد.

2- آية الله اراکي ، آية الله مکارم : بنابر احتياط واجب .

آيات عظام گلپايگاني ، تبريزي ، بهجت : بايد بپوشاند.

آية الله سيستاني : احتياط واجب اين است که رداء به اندازه ای باشد که دو شانه و

دو بازو و مقدار قابل توجهی از کمر را بپوشاند.(مناسک ، مسأله 189) .

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : بايد رداء بقدری باشد که شانه ها را بپوشاند.

3- آية الله فاضل : بلکه واجب است علاوه بر آن قسمتی را بپوشاند بگونه ای که صدق

رداء بکند.

مسئله 272- احتياط واجب (1) آن است که در حال اختيار اکتفا نکند (2) به يک

جامه بلند که مقداری  از آن را لنگ کند و مقداری را رداء قرار دهد، بلکه بايد دو

جامه جدا باشند.

1- آية الله بهجت : پوشيدن دو جامه احرام واجب تعبدی است .(مناسک ، مسأله 188) .

2- آية الله سيستاني : بلکه ظاهر اين است که کافی  نباشد.

مسئله 273- در پوشيدن جامه احرام احتياط واجب آن است که نيت کند و قصد امر

الهی و اطاعت او کند (1) و احتياط مستحب آن است که در کندن جامه دوخته هم

نيت و قصد اطاعت کند.

1- آية الله سيستاني : بعيد نيست اعتبار قصد قربت در پوشيدن لباس احرام .

مسئله 274- شرط است (1) در اين دو جامه که نماز در آنها صحيح باشد، پس کفايت

نمي کند جامه حرير و غير ماکول (2) و جامه ای که نجس باشد به نجاستی که در نماز

عفو از آن نشده باشد.

1- آية الله بهجت : بنابر احتياط. (مناسک ، مسأله 192) .

2- آية الله سيستاني : بنابر احتياط واجب در غير درندگان .

مسئله 275- لازم است جامه ای را که لنگ قرار مي دهد نازک نباشد بطوری که بدن نما

باشد، و احتياط مستحب (1) آن است که رداء هم بدن نما نباشد (2) .

1- آيات عظام خويي ، اراکي ، نوري ، تبريزي ، سيستاني ، بهجت ، فاضل ، مکارم : احتياط

واجب است .

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : معظم له در مناسک فارسی احتياط وجوبی و در

مناسک عربی فتوا مي دهند به اينکه بدن نما نباشد.

آية الله سيستاني : احتياط اين است که هيچ قسمتی از إزار بدن نما نباشد، ولی  اين

شرط در رداء معتبر نيست .(مناسک ، مسأله 193) .

2- آية الله خامنه اي : بدن نما بودن رداء مانع ندارد.

مسئله 276- احتياط واجب (1) آن است که لباس احرام زن حرير خالص نباشد، بلکه

احتياط آن است که تا آخر احرام حرير نپوشد.

1- آيات عظام گلپايگاني ، خويي ، تبريزي ، صافي : بايد از حرير خالص نباشد.

آية الله بهجت : اما زنان بنابر اقوی جايز است در جامه حرير احرام ببندد، گرچه

احتياط در ترک آن است .(مناسک ، مسأله 196) .

مسئله 277- دو جامه ای  که ذکر شد که بايد محرم بپوشد مخصوص به مرد است ، ولي

زن مي تواند در لباس خودش به هر نحو هست محرم شود چه دوخته باشد يا نباشد ولي

حرير محض نباشد (1) چنانچه گذشت .

1- آية الله تبريزي : زنان مي توانند در لباسهای عادی خود در صورتی که دارای  شرايط

ذکر شده در لباس احرام باشد احرام ببندند.

مسئله 278- احتياط واجب (1) آن است که هر وقت در بين اعمال يا غير آن در

احوال احرام اين دو جامه نجس شود تطهير يا تبديل نمايد، و احوط (2) مبادرت به

تطهير بدن است در حال احرام اگر نجس شود.

1- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : از مناسک فارسی ص 27، مسأله 35 - مطابق

متن احتياط وجوبی  استفاده مي شود ولکن در مناسک عربی ص 77 - احتياط استحبابي

فرموده اند.

آية الله مکارم : اين حکم واجب است .

آية الله سيستاني : اين احتياط در مناسک ايشان نيامده است .

2- آية الله بهجت : و چنانچه بدن نجس شود تطهير آن از جهت محرم بودن واجب

نيست بنابر اظهر (مناسک ، مسأله 197) .

آية الله فاضل : احتياط استحبابی  است .

آية الله سيستاني : وجوب مبادرت به تطهير ثابت نيست .

مسئله 279- اگر تطهير نکند جامه احرام يا بدن را کفاره ندارد (1) .

1-آية الله فاضل : و احرام او هم باطل نمي شود.

مسئله -280 احتياط آن است که (1) جامه احرام از پوست (2) نباشد، لکن ظاهرا اگر

به آن جامه گفته شود مانع ندارد.

1- آية الله مکارم ، آية الله تبريزي : اين احتياط ترک نشود.

آية الله خويي : بنابر احتياط، بافتنی باشد و از قبيل چرم و پوست و نمد نباشد.

2- آية الله بهجت : اقوی جواز احرام است . در لباسهايی که مي تواند در نماز بپوشد

هرچند پوست يا غير بافتنی باشد.(مناسک ، مسأله 194) .

آية الله سيستاني : احتياط مستحب در دو جامه احرام اين است که بافتنی باشد و از

قبيل چرم و پوست و نمد نباشد.(مناسک ، مسأله 194) .

آية الله خامنه اي : چنانچه جامه احرام از پوست يا نايلون و مانند آن باشد اگر

عرفا به آن جامه گفته مي شود و متعارف است مانع ندارد.

مسئله 281- لازم نيست (1) که جامه احرام منسوج (2) و بافتنی باشد، بلکه اگر مثل

"نمد" ماليده باشد و جامه به آن گفته شود مانع ندارد.

1- آية الله اراکي : بنابر احتياط لازم است منسوج باشد و نمد کافی  نيست .

آية الله مکارم : احتياط در آن ترک نشود.

آية الله سيستاني : بنابر احتياط واجب .

2- آية الله خويي ، آية الله تبريزي : احوط در دو جامه احرام اين است که بافتني

باشد و از قبيل چرم و پوست و نمد نباشد.

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : به احتياط واجب جامه احرام بافته باشد و از

پوست و يا مثل نمد ماليده نباشد.(مناسک فارسي ، ص 28، مسأله 37) .

مسئله 282- افضل آن است که محرم اگر جامه احرام را عوض کرده وقتی که وارد مکه

مي شود برای طواف همان جامه ای را که در آن محرم شده است بپوشد، بلکه موافق

احتياط استحبابی  است .

مسئله 283- اگر محرم اضطرار پيدا کند پوشيدن قبا يا پيراهن برای سردی هوا يا غير

آن (1) مي تواند قبا و پيراهن بپوشد، لکن بايد قبا را پائين و بالا کند و بدوش

بيندازد، و دست از آستين آن بيرون نياورد، و احوط (2) آن است که پشت و رو نيز

بکند، و پيراهن را نيز بايد بدوش بيندازد و نپوشد، و اگر اضطرار رفع نمي شود مگر

بپوشيدن قبا و پيراهن ، مي تواند بپوشد (3) .

1- آية الله فاضل : مثل نيافتن رداء و ازار.

2- آية الله فاضل : احتياط استحبابی است ، و واجب است پيراهن را نيز بالا و پايين

کند.

3- آية الله مکارم : يعنی به طور معمولی  بپوشد.

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : ولی بايد برای آن کفاره بدهد.

آية الله سيستاني ، آية الله تبريزي : و بنابر احتياط کفاره هم بدهد.

مسئله 284- لازم نيست جامه احرام را هميشه در برداشته باشد، بلکه جايز است آنها

را عوض کند و برای شستن بيرون بياورد و برای حمام رفتن آنها را بکند بلکه جايز

است برای حاجت (1) هر دو را بيرون بياورد و لخت شود.

1- آية الله تبريزي ، آية الله سيستاني : و غير حاجت .

آية الله بهجت : و برداشتن رداء از روی دوش برای ضرورت يا غير آن عيبی  ندارد.

(مناسک ، مسأله 198) .

مسئله 285- شخص محرم مي تواند از دو جامه احرام بيشتر بپوشد، مثل دو سه رداء و

دو سه لنگ برای حفظ از سرما يا غرض ديگر (1) .

1- آية الله فاضل : لکن همه آنها بايد شرايط لباس احرام را داشته باشند.

مسئله 286- اگر لباس احرام را عمدا نپوشد يا لباس دوخته در حالی که مي خواهد

محرم شود بپوشد معصيت کرده است ، ولی به احرام او ضرر نمي رساند (1) و احرامش

صحيح است ، و اگر از روی عذر باشد معصيت هم نکرده و احرامش صحيح است .

1- آية الله اراکي ، آية الله خامنه اي : و اگر در حال عقد احرام ، لباس دوخته را

عمدا بيرون نياورد، احرام او اشکال دارد و اگر از روی عذر باشد معصيت نکرده .

آية الله مکارم : در صورت عمد خالی از اشکال نيست .

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : بنابر احتياط بايد لباس را بکند و محرم شود

تا قطع به صحت احرام نمايد.(مجمع المسائل 1/458 مسأله 6) .

مسئله 287- گره زدن لباس احرام اشکال ندارد (1) ولی احتياط واجب (2) آن است که

آن را که لنگ قرار داده بگردن گره نزند، و اگر از روی جهل يا نسيان گره زد

احتياط آن است که فورا باز کند، ولی به احرامش ضرر نمي رساند و چيزی هم بر او

نيست ، و سنگ در جامه احرام گذاشتن و با نخ بستن نيز جايز (3) است .

1- آية الله اراکي : بنابر احتياط واجب اشکال دارد.

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : سنجاق زدن و گره زدن حوله احرام ، و سنگ

گذاشتن بين دو طرف حوله ، به نحوی که حوله به صورت يقه پيراهن درآيد جايز نيست ،

و نيز نبايد پارچه احرام را چاک داده و مانند پيراهن بپوشد، بلی قرار دادن سنگ

کوچک ، در جامه احرام برای آنکه آن را سنگين کرده ، و ردا را حفظ نمايد مانعي

ندارد.

آيات عظام خويي ، تبريزي ، بهجت ، سيستاني : احوط اين است که ازار (لنگ ) خويش را

به گردن خود بلکه مطلقا گره نزند، ولو بعض آن را به بعض ديگر. و با چيزی  مانند

سنجاق نيز آن را به هم وصل نکند. و احوط اين است که ردا نيز گره زده نشود، ولي

فرو کردن سوزن يا سنجاق در آن عيبی  ندارد.

2- آية الله خامنه اي : بستن لنگ به گردن جايز نيست .

3- آية الله اراکي : جايز نيست بنابر احتياط.

آية الله گلپايگاني : اگر بدون گره باشد مانعی ندارد، بشرط آنکه دو طرف رداء را

روی يکديگر نگذارد که مثل گريبان شود.

مسئله 288- شرط نيست در احرام بستن پاک بودن از حدث اصغر و اکبر، پس جايز

است در حال جنابت و حيض و نفاس محرم شود، بلکه غسل احرام برای حائض و نفساء

مستحب است .

مسئله 289- اگر پيراهن بپوشد بعد از آنکه محرم شد لازم است که پيراهن را شکاف

دهد و از پائين بيرون آورد، ولی اگر در پيراهن محرم شود لازم نيست شکاف دهد

و از پائين بيرون آورد، و همين قدر لازم است آن را بکند و لباس احرام بپوشد، و

در هر دو صورت احرامش صحيح است .

مسئله -290 اگر فراموش کند احرام را و بخاطرش نيايد مگر بعد از اتمام همه

واجبات (1) و نتواند جبران (2) کند احتياط در بطلان (3) عمره او است اگرچه صحت

آن بنظر بعيد نيست (4) ، ولی اگر اعمال حج را هم تمام کرد و يادش آمد عملش

صحيح است .

1- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : عمره او صحيح است .

2- آية الله فاضل : عمره اش باطل است و بايد عدول بغير حج تمتع کند.

آية الله اراکي : احتياط واجب در بطلان عمره او است .

آية الله مکارم : عمره و حج او صحيح است .

آية الله تبريزي : صحت عمره او خالی از اشکال نيست و بايد احتياط ترک نشود.

آية الله خويي : خالی از اشکال نيست و بايد احتياط ترک نشود. (مناسک ، مسأله

172) .

3- آية الله خامنه اي : نظر ايشان نسبت به صحت يا بطلان عمره به دست نيامد.

4- آية الله سيستاني : خالی از اشکال نيست و بايد احتياط ترک نشود.

استفتائات احرام

سؤال 291- کسی در وقت احرام اين طور قصد مي کند: محرم مي شوم ، يا احرام مي بندم ،

برای عمره تمتع يا غير آن ، با توجه به اين مساله که فرموده ايد نيت احرام لازم

نيست ، بلکه ممکن نيست ، اين احرام چه صورت دارد؟

جواب - به احرام ضرر نمي زند هرچند قصد احرام لازم نيست (1) ، و احرام امر قصدي

نيست (2) ، بلکه اگر شخص بقصد حج يا عمره تلبيه بگويد محرم مي شود هرچنه قصد

احرام نکند.

1- آية الله اراکی و آية الله مکارم : لازم است .

آية الله تبريزي : همين که به قصد عمره و يا حج تمتع تلبيه واجب را گفت ، محرم

مي شود و قصد احرام ، همين است .

2- آية الله غروي : به اين معنی که توقف بر قصد ندارد نه اينکه قصد احرام ممکن

نيست .

سؤال 292- زنی قبل از احرام برای عمره تمتع مي دانست که عادت ماهانه او ده روز

است و قبل از احرام حج ، اعمال عمره تمتع را نمي تواند انجام دهد، مع ذلک ، نيت

عمره تمتع کرد، آيا در برگرداندن نيت احرام عمره تمتع به حج افراد، بايد چه کند؟

جواب - نيت را به حج افراد برگرداند (1) و اشکال ندارد، بلی اگر با التفات به

اينکه نمي تواند عمره تمتع را انجام دهد و اگر انجام دهد صحيح نيست به نيت عمره

تمتع محرم شود، صحت اين احرام ، بلکه حصول جد به آن ، محل اشکال است .

1- آية الله خويي : اگر در حال احرام تا آخرين زمان ممکن برای اتيان اعمال عمره

تمتع حائض بوده فتوای  ايشان در دست نيست که آيا احرامش برای عمره تمتع باطل

است يا مي تواند آن را بعنوان حج افراد قرار دهد، گرچه در استفتائات حکم به

بطلان احرام برای  حج افراد شده اگر زن در وقت احرام حائض بود و گمان مي کرد تا

آخر وقت پاک نمي شود و بعدا کشف خلاف شد.

آية الله تبريزي : اين در صورتی است که در حال احرام حائض باشد چنانچه ظاهر

سؤال است ولی  اگر بعد از احرام حائض شد مخير است بين اينکه حج افراد بجا آورد

و بعد از فراغت ، عمره مفرده بجا آورد و بين اينکه اعمال عمره تمتع را بدون طواف

و نمازش بجا آورد به اين ترتيب که سعی و تقصير نموده و برای حج احرام بسته به

عرفات و منی برود و پس از فراغ از اعمال منی قضای طواف عمره و نماز آن را قبل

از طواف حج بجا آورد.

سؤال 293- مردها معمولا برای احرام ، يک حوله به عنوان لنگ به کمر مي بندند و يکي

هم بر روی شانه ها مي اندازند، ولی بعضی افراد برای اينکه موقع وزش باد و يا سوار

شدن ماشين عورت آنان ظاهر نشود اضافه بر آن دو حوله ، يک متر چلوار ندوخته از

وسط پا عبور مي دهند به نحوی که دو طرف پارچه از جلو و عقب زير حوله قرار

مي گيرد، آيا اين عمل صحيح است يا اشکال دارد؟

جواب - اشکال ندارد (1) .

1- آية الله مکارم : ولی بهتر اجتناب از اين گونه کارهاست .

سؤال 294- آيا مي شود برای کسی که قادر بر تلبيه گفتن نيست نايب گرفت يا خير؟

جواب - اخرس (لال ) بايد با انگشت به تلبيه اشاره کند و زبانش را هم حرکت دهد

(1) ، و نايب گرفتن کافی نيست (2) .

1- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : اگر چه به گفتن ترجمه آن باشد و نايب هم

بگيرد رجاء که از طرف او بطور صحيح بگويد.

2- آيات عظام خويي ، تبريزي ، فاضل ، مکارم : بهتر است نايب هم بگيرد.

آية الله بهجت : شخص گنگ و لال با انگشت خود همراه با نيت قلبی به تلبيه

اشاره نموده و زبان خود را حرکت دهد، و اگر ممکن نباشد که اين کار را خودش

انجام دهد نايب بگيرد که بجای او تلبيه بگويد.(مناسک ، مسأله (180.

آية الله سيستاني : اگر در اثر عارضه ای لال شده است و الفاخ تلبيه را مي داند، به

مقداری که مي تواند تلفظ کند و اگر نتواند زبان و لب را به آن حرکت دهد و همراه

با آن در قلب اخطار نمايد و با انگشت به آن اشاره کند و اگر لال و کر مادرزاد

است و مانند آن ، پس زبان و لب را مانند کسانی که تلفظ مي کنند حرکت دهد و با

انگشت اشاره کند.

سؤال 295- کسی  که در گذشته حج واجبش را انجام داده ، و بنا دارد حج مستحبی  بجا

آورد، ولی از روی ناآگاهی  و يا فراموشی در نيت احرام عمره مي گويد "احرام عمره

تمتع از حج تمتع از حجة الاسلام مي بندم قربة الی الله "، آيا آوردن و در نيت داشتن

حجة الاسلام ، در حالی که حج مستحبی است ، اشکال دارد يا خير؟

جواب - اشکال دارد (1) ، مگر آنکه اشتباه لفظی باشد و قصدش اين بوده عمره ای  که

وظيفه او است انجام دهد و اسمش را حجة الاسلام گذاشته باشد (2) .

1- آية الله خويي : مانعی ندارد.(مستفاد از تعليقه عروه ، ج 2، ص (240.

آية الله سيستاني : اشکال ندارد.

2- آية الله مکارم : معمولا از همين قسم است .

سؤال 296- اگر کسی بداند در صورت صحيح نگفتن تلبيه ، محرم نمي شود، و تلبيه را

غلط بگويد و اعمال حج را انجام دهد، آيا اعمالش صحيح است يا نه ؟

جواب - چنانچه (1) از روی عمد بوده صحيح نيست ، و اگر عمدی نبوده و از روي

فراموشی (2) يا ندانستن مسأله بوده ، در فرض مرقوم بعيد نيست صحت عمل (3) .

1-آية الله فاضل : با توجه به اينکه عالم به حکم بوده اگر نسبت به موضوع جاهل

بوده حکم ترک احرام از روی جهل و سهو را دارد.

2- آية الله اراکي : در جهل به حکم ، محل اشکال است .

3- آية الله خويي ، آية الله تبريزي : صحت عمل او خالی از اشکال نيست و بايد

احتياط کند.

آية الله سيستاني : اگر به مقدار تمکن ، تلبيه را گفته است و غلط بودن آن به حدي

نبوده است که صدق تلبيه نکند چيزی بر او نيست در غير اين صورت همانجا تلبيه

بگويد و حجش صحيح است .

سؤال 297- اگر کسی تلبيه را غلط بگويد و بعد از وقوفين و قبل از اتمام اعمال حج

فهميد که صحيحا محرم نشده است ، آيا وظيفه او نسبت به ساير اعمال ، و همچنين

عمره قبلی او چگونه است ؟

جواب - با فرض اينکه بعد از وقت جبران متوجه شده بعيد نيست صحت عمل ، لکن

احوط عدم اکتفاء به اين حج است ، و اين احتياط ترک نشود (1) .

1- آيات عظام خامنه اي ، فاضل ، گلپايگاني : اين احتياط استحبابی  است .

آية الله خويي ، آية الله تبريزي : صحت عمل خالی از اشکال نيست و بايد احتياط

نمايد.

سؤال 298- ترجمه تلبيه (لبيک اللهم لبيک ، لبيک لا شريک لک لبيک ) چيست ؟

جواب - ترجمه جمله مذکور چنين است (1) : اجابت مي کنم دعوت تو را خدايا اجابت

مي کنم دعوت تو را، اجابت مي کنم دعوت تو را، شريکی نيست مر تو را، اجابت

مي کنم دعوت تو را. و اگر کلمه دعوت را هم نگويد کفايت مي کند در مواردی که بايد

ترجمه را بگويد.

1- آية الله اراکي ، آية الله نوري : با کمال ميل و شوق اجابت مي کنم دعوت تو را

خدايا، با کمال ميل و شوق اجابت مي کنم ، اجابت مي کنم دعوت تو را با کمال ميل و

شوق ، شريکی نيست مر تو را، با کمال ميل و شوق اجابت مي کنم ، اجابت مي کنم تو را.

سؤال 299- لباس احرامی  که معلوم نيست از درآمد منبر است يا وجوهات شرعيه آيا

لازم است خمس آن را بدهد؟

جواب - با فرض شک ، لازم نيست (1) ، هر چند احتياط مطلوب است (2) .

1- آية الله غروي : يعنی شک در اينکه لباس از درآمد است يا غير درآمد اما اگر

بداند از درآمد است و شک کند که از منبر يا وجوهات شرعيه است بنا به گفته ما

بايد خمس آنرا در بياورد.

2- آية الله خويي ، آية الله تبريزي : اگر سال بر آن گذشته باشد، لازم است خمس آن

را بدهد.

آية الله سيستاني : اگر خمس متعلق به عين آن باشد بايد به نسبت احتمال خمس آن

را بدهد، پس اگر پنجاه درصد احتمال مي دهد با درآمد در عرض سال خريده باشد و در

آن سال از آن استفاده نکرده باشد بايد خمس نصف قيمت فعلی را بدهد.

سؤال -300 کسی که به ديگران تلقين نيت و تلبيه مي کند و خودش فراموش کرده

است که نيت نمايد، وظيفه اش چيست ؟

جواب - اگر بقصد انجام عمره يا حج تلبيه نگفته ، محرم نشده است و بايد در صورت

امکان به ميقات برگردد، و اگر ممکن نيست به خارج حرم برود و مجددا محرم شود.

سؤال 301- آيا لباس احرام منحصر در دو جامه است و بيشتر نبايد باشد؟