با چند شرط، حج واجب مي شود و بدون وجود تمامی آنها حج واجب نيست :

اول و دوم - بلوغ و عقل . پس بر کودک و ديوانه حج واجب نيست .

مسئله 4- اگر غير بالغ حج بجا آورد صحيح است ، هر چند از حجة الاسلام کفايت نمي کند.

مسئله 5- اگر کودک مميز برای حج محرم شود و در وقت درک مشعرالحرام بالغ باشد

کفايت از حجة الاسلام مي کند(1) و همچنين اگر مجنون قبل از درک مشعر عاقل شود.

1- آية الله خويي : کفايت در حجة الاسلام نمي کند. (و تفصيلی دارند که به مناسک ،

مساله 4 رجوع شود) .

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : احوط بلکه اقوی عدم کفايت از حجة الاسلام است

و همچنين نسبت به مجنون ، بنابراين اگر سالهای بعد مستطيع بودند حجة الاسلام را بجا

آورند. (مناسک عرب ، ص 14، مساله 14) .

آية الله بهجت : ... در اجزاء عمره سابقه بر بلوغ از متمتع تامل است ، و احوط

اعاده عمره است به قصد وظيفه بعد از اتمام حج اگر در ماههای حج باشد. (مناسک ،

ص 4، مساله 4) .

آية الله فاضل : هر چند احتياط مستحب آن است که در صورت استطاعت ، حج را در

سالهای بعد اعاده کند. (مناسک ، ص (10.

آية الله مکارم : احتياط واجب در هر دو اعاده بعد از آن است در صورتی که مستطيع

شوند.

آية الله تبريزي : کفايت از حجة الاسلام نمي کند. بلکه اگر متمکن بود طبق مساله 169

مناسک برای  عمره تمتع احرام ببندد و اعمال عمره و حج را اتيان کند، کفايت

مي کند. و در غير اين صورت بايد آن حج را اتمام کند و در سالهای آينده چنانچه

مستطيع بود، حجة الاسلام را بجا آورد.

آية الله غروي : احوط لزومی عدم کفايت است و هکذا در مجنون .

مسئله 6- کسی که گمان مي کرد بالغ نشده و قصد حج استحبابی کرد و بعد معلوم شد

بالغ بوده ، حج او کفايت از حجة الاسلام نمي کند (1) مگر در صورتی که قصد وظيفه

فعليه را نموده و آن را بر حج ندبی اشتباها تطبيق کرده باشد(2) .

1- آيات عظام خويي ، سيستاني ، بهجت ، صافي : اين حج کافی از حجة الاسلام مي باشد.

آية الله خامنه اي : مگر اينکه نيت کند حجی را که شارع مقدس از او خواسته بجاي

آورد.

آية الله مکارم : در صورتی که قصد مامور به واقعی را داشته باشد کفايت مي کند.

2- آية الله غروي : يا قصد کند عملی را که اگر بالغ بوده همان واجب مي شد در حقش

گرچه کفايت آن از حجة الاسلام خالی از وجه نمي باشد.

مسئله 7- از برای بچه مميز مستحب است حج رفتن ، و صحيح است حج او اگرچه ولی  او

اذن ندهد(1) ، لکن بعد از بالغ شدن اگر استطاعت داشت بايد حج برود و حج زمان

کودکی کافی  نيست .

1- آية الله اراکي : در صورتی که ولی او اذن بدهد، بنابر احتياط.

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : حج برای غير مکلف مميز مستحب است ولي

کفايت از حجة الاسلام نمي کند و اذن ولی در صحت حج او شرط نيست ، اگرچه در مواردي

که حج او موجب تصرف در اموالش مي شود، برای تصرف اذن ولی لازم است . (آداب و

احکام حج ، مساله 5) .

آية الله بهجت : بنابر احوط اجازه ولی لازم است در صورتی که موجب تصرف در مال

باشد. (مناسک ، ص 4) .

آية الله سيستاني : بعيد نيست که در صحت آن اذن ولی معتبر باشد. (مناسک ، ص

11) .

آية الله مکارم : ولی اگر تصرف در مال خود مي کند، بايد به اذن ولی  باشد.

آية الله غروي : گرچه واجب است استيذان از ولی در صورتی که ترک آن موجب اذيت

والدين بوده باشد.

مسئله 8- مستحب است ولی طفل غير مميز(1) محرم کند او را و لباس احرام به او

بپوشاند، و نيت کند که اين طفل را محرم مي کنم برای حج ، يا اين طفل را معتمر

مي کنم به عمره تمتع ، و اگر مي شود، تلبيه را تلقين کند به او، و الا خودش به عوض

او بگويد.

1- آية الله بهجت : اين مساله را در مورد طفل مميز بيان کرده اند. و بدون ذکر

استحباب احرام طفل غير مميز را نيز بهمين صورت مطرح فرموده اند. (رساله

ذخيرة العباد، ص 4) .

آية الله غروي : در صبيه و مجنون اشکال است احوط ترک آن است .

مسئله 9- بعيد نيست (1) که ولی در اين امر کسی باشد که کفيل بچه و نگهدار او

است اگرچه ولی شرعی  نباشد(2) .

1- آية الله صانعي : مشکل است و قدر متيقن همان ولی شرعی  است .

2- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : قدر متيقن از ولی در اين امر نسبت به

بچه غير مميز، ولی  شرعی است ، مانند پدر و جد و يا وصی يکی از آن دو، و همچنين

حاکم و امين از طرف حاکم و يا وکيل يکی از آنها، و اما غير ولی شرعی مانند عمو

و دايی و برادر، محل اشکال است ، اگرچه کفيل و نگهدار بچه باشد، لکن مادر در اين

مورد ملحق به ولی  شرعی است زيرا نسبت به او دليل خاصی داريم ، و اما در بچه

مميز در مواردی  که اجازه ولی لازم است اجازه غير ولی شرعی کفايت نمي کند.

(مناسک عربي ، ص 13، مساله 11) .

آية الله خويي ، آية الله تبريزي : در صورتی که مستلزم تصرف در اموال بچه نباشد،

و الا اذن ولی شرعی لازم است .

آية الله اراکي ، آية الله نوري : در غير ولی شرعي ، محل اشکال است .

آية الله فاضل : مقصود از ولي ، همان ولی شرعی است ، ولی مادر در اين مورد ملحق به

ولی شرعی  است .

آية الله سيستاني : ولی  طفل در اين امر کسی است که حق حضانت و سرپرستی او را

دارد، چه پدر و مادر او باشند و غير آنها. (مناسک ، مساله 11) .

آية الله مکارم : ولی به اذن ولی شرعی انجام مي دهد.

آية الله بهجت : ولايت مادر در احرام طفل و ساير اعمال حج خالی از وجه نيست .

(رساله ذخيرة العباد، ص 5) .

آية الله غروي : قدر متيقن همان ولی شرعی است يعنی پدر و جد.

مسئله -10 بعد از آنکه طفل محرم شد يا او را محرم کردند بايد ولي ، او را از

محرمات احرام باز دارد(1) ، و اگر مميز نيست خود ولی حفظ کند او را از محرمات .

1- آية الله خويي ، تبريزي : اين حکم در مورد احجاج صبی غير مميز است و همينگونه

است حکم مذکور در مساله 11 و 12 و 13.

مسئله 11- بعد از اينکه طفل محرم شد اگر محرمات احرام را بجا آورد يا ولي ، او

را از آنها باز نداشت کفاره بر ولی طفل است (1) نه بر مال طفل بنابر اقوی  در

صيد و بنابر احتياط واجب در غير آن نيز(2) .

1- آية الله صانعي : مگر آنکه طفل مميز باشد و خود اراده حج نموده که بنابر اظهر

بعهده خود اوست .

آية الله فاضل : در غير مميز و طفل مميز اگر مرتکب محرمات شود، کفاره بر عهده

خودش مي باشد.

2- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : کفاره صيد بر ولی طفل است ، و اما در

وجوب ساير کفارات بر ولی اشکال است اگرچه احوط اين است که بر عهده ولی  است .

(مناسک عربي ، ص 13، مساله 13) .

آيات عظام خامنه اي ، خويي ، تبريزي : ظاهرا کفارات ديگر در غير صيد نه بر ولي

واجب است و نه در مال طفل ، ولی کفاره صيد بر ولی واجب است . (مناسک ، ص 13،

مساله 9) .

آية الله مکارم : اين احتياط مستحب است .

آية الله سيستاني : کفاره صيد غير مميز بر ولی اوست و در غير آن بر نابالغ کفاره

نيست نه در مال او و نه در مال وليش .

آية الله بهجت : ثبوت ساير کفارات عمدی (غيرصيد) بر ولی خالی از وجه نيست .

(مناسک ، ص 6) .

مسئله 12- گوسفند قربانی برای حج بر عهده ولی طفل است (1) .

1- آية الله سيستاني : پول قربانی بچه غير مميز بر ولی اوست . (مناسک ، مساله 12) .

مسئله 13- در تمام اعمال حج و عمره بايد ولي ، طفل را وادار کند که بجا آورد و

اگر نمي تواند، ولی او به نيابت طفل بجا آورد(1) .

1- آية الله تبريزي : در وقتی که مي خواهد طفل را طواف دهد واجب است او را وضو

دهد اگرچه بصورت وضو باشد. (مناسک ، ص 14، مساله 7) .

آية الله فاضل : در اعمالی  که نياز به وضو دارد احتياطا طفل را وضو بدهد، و خودش

هم وضو بگيرد.

آية الله بهجت : در صورت تمکن ، احوط آن است که در حال طواف هر دو طاهر باشند

و نماز طواف را هر دو بخوانند. (مناسک ، مساله 7) .

مسئله 14- اگر طفل نابالغ قبل از اينکه در ميقات محرم شود بالغ شد، حج او

حجة الاسلام است اگر از همانجا که محرم مي شود مستطيع باشد(1) .

1- آية الله مکارم : و کافی است که از همان محل مستطيع باشد.