پوشانيدن مرد است سر خود را به هرچه او را بپوشاند.

مسئله 410- احتياط واجب (1) آن است که سر را به چيزهايی غير پوششی هم نپوشاند،

مثل گل و حنا و دوا و پوشال و غير اينها.

1 - آيات عظام اراکي ، خويي ، تبريزي : محرم نبايد سر خود را بپوشاند حتی با گل و

مانند آن .(مسأله 108، م 259) .

آية الله گلپايگاني ، آية الله ضافي : پوشاندن سر و گوشها برای مردان حرام است ، و

در اين امر تفاوتی بين پوشاندن تمام يا قسمتی از سر نيست . و تفاوتی بين پوشاندن

سر با پارچه و يا با حنا، گل ، گذاشتن بار بر روی سر، و يا روی دوش به طوری  که

قسمتی از سر را بپوشاند، و يا ارتماس در آب و امثال آن نمي باشد. آداب و احکام ،

ص 161.

آية الله صانعي : بلکه عدم جواز در آنها و در آنچه در مسأله بعد است خالی از وجه

نمي باشد.

مسئله 411 - احتياط واجب آن است که چيزی بر سر نگذارد مثل بار براي

حمل که سر به آن پوشيده شود.

مسئله 412 - جايز است (1) ببعض بدن خود، سر را بپوشاند، مثل آنکه دستها را روي

سر بگذارد، لکن احتياط در ترک است .

1 - آية الله بهجت : احوط و اولی ترک پوشانيدن سر به قسمت از بدن مثل دست اسد

در غير موارد ضرورت عرفيه يا شرعيه .(مناسک ، 263) .

مسئله 413 - جايز نيست (1) سر را زير آب کند بلکه جايز نيست (2) زير مايع

ديگری مثل گلاب و سرکه و غير آن کند (3) .

1 - آية الله خويي ، آية الله تبريزي : محرم نبايستی در آب فرو رود که سرش زير آب

برود.

آية الله سيستاني : برای محرم جايز نيست همه سر خود را در آب فرو برد بلکه بنابر

احتياط در غير آب هم جايز نيست .

آية الله بهجت : محرم نبايستی در آب فرو رود که سرش زير آب شود و بنابر احتياط

در غير آب از مايعات ديگر (مناسک ، مسأله 264) .

2 - آيات عظام خويي ، اراکي ، فاضل ، تبريزي : بنابر احتياط.

3 - آية الله غروي : مشروط بر اينکه به قصد پوشاندن سر بوده باشد.

مسئله 414 - در حکم سر است بعض (1) سر، پس نبايد بعض سر را هم بپوشاند و نه

زير آب يا مايع ديگری  کند.

1 - آية الله خامنه اي : جايز نيست تمام سر را زير آب کند، ولی حرمت آن نسبت به

بعض سر معلوم نيست .

آية الله مکارم : بنابر احتياط واجب ولی ريختن آب بر سر مانعی  ندارد.

آية الله خويي : بردن بعض سر در آب مانعی ندارد.(معتمدالعروه ، ج 4، ص 221) .

آية الله فاضل : بنابر اقوی در تغطيه ، لکن در حمل ، بنابر احتياط.

آية الله سيستاني : پوشيدن بعض سر جايز نيست ولی زير آب بردن بعض سر جايز است .

مسئله 415 - گوشها ظاهرا (1) از سر محسوب است پس نبايد آنها را پوشاند.

1 - آية الله مکارم : بنابر احتياط.

آية الله تبريزي : گوشها در اين حکم ملحق به سر است .

مسئله 416 - پوشانيدن رو برای مردان مانع ندارد و از سر محسوب نيست ، پس در

وقت خواب مانعی از پوشاندن آن نيست (1) .

1 - آية الله اراکي : اشهر و اظهر آن است که جايز است .

آيات عظام خويي ، تبريزي ، بهجت ، سيستاني : متعرض اين مسأله نشده اند.

مسئله 417 - گذاشتن بند خيک آب بر سر از حکم پوشش استثناء شده و مانع ندارد.

مسئله 418 - دستمالی را که برای سردرد بسر مي بندد عيب ندارد (1) .

1 - آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : گناه ندارد ولکن کفاره دارد.

مسئله 419 - گذاشتن سر روی بالش برای خوابيدن مانع ندارد.

مسئله 420- اگر پارچه ای  را روی کمانی بيندازند بنحوی که بالای سر باشد و سر را

زير آن کند برای  حفظ از پشه مانع ندارد، و همچنين رفتن در پشه بند اشکال ندارد.

مسئله 421 - زير دوش حمام فتن برای محرم مانع ندارد، لکن زير آبشاری که سر را

فرو گيرد، جايز نيست (1) .

1 - آية الله سيستاني : متعرض زير آبشار رفتن نشده اند.

مسئله 422 - اگر سر را شست نبايد (1) با حوله و دستمال خشک کند و بعض سر هم

در حکم همه است .

1 - آية الله گلپايگاني : در آراء المراجع چاپ سوم ص 168- نقل مي کند که معظم له

شفاها فرموده اند: خشک نمودن سر به وسيله حوله و دستمال مانع ندارد ولی  بايد

طوری خشک کند که سر پوشيده نشود.

آية الله بهجت : مرد مي تواند سر خود را با حوله خشک کند و زن صورتش را در صورتي

که اين کار بتدريج انجام گيرد (پرسشهای جديد حج ، ص 11 مسأله 49) .

آية الله سيستاني : هرچند به نحو کشيدن پارچه بر سر باشد بنابر احتياط واجب .

(ملحق مناسک ) .

آية الله خامنه اي : خشک کردن سر با حوله اشکال ندارد مگر در صورتی که حوله را بر

روی تمام سر بيندازد و سر را با آن خشک کند.

آية الله مکارم : خشک کردن مانع ندارد به شرط اينکه سر را با آن نپوشاند.

مسئله 423 - در وقت خوابيدن مرد نبايد سر خود را بپوشاند، و اگر بدون التفات

پوشانيد بايد فورا آن را باز کند، و همينطور اگر از روی فراموشی پوشانيد واجب

است فورا سر را باز کند، و مستحب است تلبيه بگويد بلکه احوط است گفتن آن (1) .

1 - آيات عظام گلپايگاني ، صافي ، بهجت : متعرض اين مسأله نشده اند.

مسئله 424 - اگر سر را بپوشاند به نحوی از انحاء، کفاره (1) آن يک گوسفند است ،

و احتياط (2) واجب کفاره است برای پوشاندن بعض سر.

1 - آيات عظام خويي ، تبريزي ، فاضل ، سيستاني ، مکارم : بنابر احتياط واجب

کفاره اش يک گوسفند است .

2 - آية الله خامنه اي : کفاره پوشاندن سر بنابر احتياط يک گوسفند قربانی  کردن

است و بعض سر حکم تمام سر را ندارد مگر عرفا بر آن صدق کند که سر را پوشانده

است مثل اينکه کلاه کوچکی که فقط قسمت وسط سر را مي پوشاند بر سر بگذارد.

آيات عظام خويي ، تبريزي ، بهجت ، سيستاني : متعرض اين فرع نشده اند.

مسئله 425 - احوط آن است که اگر مکرر سر را پوشانيد مکرر کفاره بدهد، يعنی  براي

هر دفعه يک گوسفند کفاره است (1) ، گرچه تعداد کفاره معلوم نيست و بنظر بعيد

نمي آيد واجب نبودن (2) .

1 - آية الله اراکي ، آية الله نوري : مخصوصا اگر بدون عذر باشد، و مخصوصا اگر مجلس

آنهم متعدد باشد، پس در همه صور احتياط، واجب است .

2 - آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : در صورت تعدد پوشاندن سر، بايد کفاره

متعدد بدهد. (مناسک ، مسأله 265) .

آية الله مکارم : اين احتياط در اين مسأله و مسأله بعد، وجوبی  است .

آية الله تبريزي : اين احتياط ترک نشود.

آية الله خامنه اي : احتياط تکرر کفاره در صورت تکرر ستر است .

مسئله 426 - اگر سر را پوشانيد و گوسفند را برای کفاره ذبح کرد و باز سر را

پوشانيد احتياط به کفاره دادن دوباره خيلی مطلوب است گرچه وجوبش معلوم نيست

(1) .

1 - آية الله تبريزي : در اين صورت دوباره بايد کفاره بدهد.

نظر آيات عظام گلپايگاني ، صافي ، اراکي ، بهجت : در مسأله قبل گذشت .

آية الله اراکي ، آية الله نوري : احتياط، واجب است .

مسئله 427 - کفاره در صورتی واجب است که از روی علم به مسأله و عمد سر را

بپوشاند، پس اگر از روی  ندانستن مسأله يا غفلت و سهو و نسيان بپوشاند کفاره

دارد (1) .

1 - آية الله خويي : بلکه اين است که در موارد جواز و ستر اضطرار نير کفاره واجب