سايه قرار دادن مرد است بالای سر خود (1) .

1 - آية الله اراکي ، آية الله فاضل : در حال سير و راه پيمودن .

مسئله 437 - سايه قرار دادن جايز نيست از برای مردان ، و برای زنها و بچه ها جايز

است ، و کفاره هم ندارد.

مسئله 438 - حرام بودن سايه قرار دادن بالای سر مختص بحال منزل طی کردن است و

اما در حالی که در محلی منزل کرد در منی باشد يا غير آن زير سايه رفتن مانع

ندارد، و با چتر و مثل آن سايه بر سر قرار دادن مانع (1) ندارد اگرچه در حال راه

رفتن باشد پس مانعی  ندارد که در منی از چادر خود تا محلی که ذبح مي کنند يا محلي

که رمی جمرات مي کنند با چتر برود (2) گرچه احتياط مستحب (3) ترک است در حال

راه رفتن .

1 - آية الله سيستاني : اما پس از پياده شدن و منزل خود را قرار دادن جايي ، اگر

محرم بخواهد جهت انجام کارهايش به اين جا و آنجا برود، مانند اينکه در مکه منزل

کند و بخواهد جهت انجام طواف و سعی به مسجدالحرام برود، و يا به منزل خود در

منی وارد شود و بخواهد به قربانگاه يا جمرات برود، حکم به جواز سايه قرار دادن

بالای سر خود، چه بوسيله چتر و يا سوار شدن ماشين سقف دار خيلی مشکل است ، و

احتياط نبايد ترک شود. (مناسک ، مسأله 271) .

آية الله تبريزي : رفتن زير سايه ثابت مانعی ندارد ولی بنابر احتياط نمي تواند در

حال حرکت برای  خود سايه بان درست کند مثل آنکه چتر بردارد و يا سوار ماشين

سقف دار شود.

2 - آية الله خامنه اي : از اينجا به بعد را متذکر نشده اند.

3 - آية الله صانعي : بلکه واجب .

آية الله خويي : و در قسمت جديد شهر مکه بنابر احتياط، سوار ماشين سقف دار نشوند.

(المسائل الشرعيه ، ج 1، ص 337) .

آية الله خامنه اي : اين احتياط استحبابی را متعرض نشده اند.

مسئله 439 - فرق نيست در حرام بودن سايه قرار دادن در وقت طی کردن منزل بين

آنکه در محملی  باشد که روپوش دارد يا در اتومبيل سرپوشيده باشد يا در هواپيما

باشد يا زير سقف کشتی  باشد.

مسئله 440- احتياط آن است که در وقت طی منزل به پهلوی محمل يا هر چيزيکه

بالای سر او نباشد استظلال نکند، اگرچه جايز بودن (1) آن خالی از قوت نيست (2) .

1 - آية الله صانعي : بلکه عدم جواز.

2 - آية الله خويي : و احوط بلکه اظهر اين است که زير سايه چيزی که روی سر نباشد

نيز نرود، پس اگر از طرف چپ و راست چيزی بر او سايه بيفکند به نحوی که تأثير

در کم شدن گرما يا سرما يا باد و نحو آن داشته باشد جايز نيست و کفاره دارد.

آية الله تبريزي : حرمت و ثبوت کفاره در تظليل جانبی مبنی بر احتياط است .

آية الله گلپايگاني : احتياط مستحب آن است که مرد محرم در حال راه رفتن در سايه

چيزی که بالای سر او هم نيست نباشد.(آراءالمراجع ، ص 172) .

آية الله سيستاني : برای پياده مطلقا جايز است و برای سواره احتياطا اجتناب کند.

(در صورتی که شي ء سايه دار در يکی از اطرافش باشد) .(مناسک ، مسأله 269) .

آية الله فاضل :حرکت در جنب و محل استظلال به محمل برای ماشی جايز است .

آية الله مکارم : گذشتن از زير پلهای وسط راه مانعی ندارد و همچنين بودن در سايهاي

که از ديوارهای اتومبيل سر باز و مانند آن بوجود مي آيد.

آية الله بهجت : ظاهر کلام ايشان احتياط واجب است . (مناسک : مسأله 269) .

مسئله 441 - کسانی  که از تهران يا جای ديگر مي خواهند به مکه مشرف شوند با

هواپيما اگر نذر کنند برای احرام بستن از تهران نذر آنها صحيح است و بايد محرم

شوند (1) ، و اگر راه ديگری نباشد جز هواپيما بايد بروند به حج ، لکن برای  زير

سقف بودن در حال طی منزل بايد کفاره بدهند.

1 - آية الله سيستاني : نذر احرام قبل از ميقات برای کسی که مي داند ناچار مي شود

زير سقف برود محل اشکال است .(ملحق مناسک ) .

مسئله 442 - کسی که نذر کرد از تهران يا جای ديگر محرم شود بايد محرم شود (1) . و

حتي الامکان بايد از راهی برود که زير سايه در طی منزل قرار نگيرد، و اگر راهي

نباشد که زير سقف قرار نگيرد در صورت التفات به اين مطلب پيش از نذر معصيت

کار است (2) برای آنکه خود را از روی عمد مبتلای به معصيت کرده است (3) .

1 - آيات عظام اراکي ، فاضل ، نوري : مي تواند از راهی برود که زير سايه قرار بگيرد،

مانند تونل و پل و زير درخت از سايه های  ثابت .

2 - آية الله غروي : معصيت بودن تظليل با فرض تذر ثابت نيست و کفاره احتمال

دارد برای جبران مافات بوده باشد.

3 - آية الله مکارم : معصيتی نکرده است .

آية الله تبريزي : ظاهر اين است که معصيت نکرده است ولی برای استظلال اضطراري

کفاره بايد بدهد.

آية الله صانعي : بلکه صحت اينگونه نذرها که سبب معصيت مي گردد محل تأمل است

مگر با انحصار طريق که در مسأله قبل گذشت .

مسئله 443 - کسانی که مي خواهند با هواپيما به مکه بروند لازم است با هواپيما به

مدينه بروند، و از آنجا (1) در مسجد شجره محرم شوند و با اتومبيلی که سقف

ندارد به مکه بروند و يا آنکه بروند جده بقصد رفتن به جحفه و در صورت امکان

بروند به جحفه و از آنجا محرم شوند و با اتومبيلی بي روپوش بروند به مکه معظمه ،

و اگر رفتن به ميقات امکان نداشت از جده (2) محرم شوند (3) و بهتر آن است که

در حده هم که بين جده و مکه است تجديد احرام کنند (4) .

1 - آية الله فاضل : بنابر احتياط واجب .

2 - آية الله صانعي : با نذر.

آية الله فاضل : از ادنی الحل محرم شوند.

3 - آية الله غروي : چون جده ميقات بودنش معلوم نيست لازم است با نذر از آنجا

احرام ببندد.

4 - تفصيل اين مسأله در مسأله 212 ميقات گذشت .

مسئله 444 - نشستن در زير سقف در حال طی منزل در شب خلاف احتياط است گرچه

جايز بودن آن بنظر بعيد (1) نيست ، بنابراين بعيد نيست جايز بودن نشستن محرم در

هواپيمايی که شب حرکت مي کند.

1 - آية الله سيستاني : سوار شدن در ماشين سقف دار و مانند آن در شب در صورتی  که

بارانی نباشد اشکالی ندارد.(مناسک ، مسأله (270.

آية الله مکارم : جايز است مگر در شبهای سرد و بارانی که بايد کفاره بدهد و در

روزهای کاملا ابری و بين الطلوعين نيز استفاده از ماشين سرپوشيده مانعی  ندارد.

آية الله خويي : مراد از استظلال تحفظ از آفتاب و سرما و گرما و باران و باد و

مانند آنهاست پس اگر هيچکدام از آنها نباشد به نحوی که وجود و عدم سايبان

يکسان باشد اشکال ندارد، و در اين حکم بين شب و روز فرقی نيست . (مناسک ، مسأله

(270. و در فرض شک در اين آيه که آيا مظله وجود و عدمش يکسان است يا نه

استظلال جايز است .(استفتائات آخر مناسک ، چاپ 21، ص 325) .

آية الله خامنه اي : ولی  احتياط به ترک تظليل در شبهای بارانی و سرد ترک نشود مگر

اينکه اين احتياط موجب حرج شود.

آية الله تبريزي : بنابر احتياط در حرمت استظلال فرقی بين شب و روز نيست .

مسئله 445 - در جايز نبودن سايه بالای سر قرار دادن فرق (1) نيست بين سواره يا

پياده .

1 - آيات عظام اراکي ، خويي ، تبريزي : بنابر احتياط.

آية الله بهجت : بنابر احتياط در پياده . (مناسک ، مسأله 269) .

مسئله 446 - کسانی  که کشتی سوار مي شوند در حال احرام زير سقف آن نبايد بروند،

لکن در کنار ديوار کشتی که سايه است ظاهرا (1) نشستن جايز است (2) .

1 - آية الله صانعي : بلکه بنابر اقوی جايز نيست .

2 - تفصيل نظر آيات عظام در ذيل مسأله 440و 441 گذشت .

آية الله غروي : احتياط در ترک آن است .

مسئله 447 - استظلال در وقت طی منزل برای عذری مثل شدت گرما يا شدت سرما يا

بارندگی جايز است ، لکن بايد کفاره بدهد.

مسئله 448 - کفار سايه قرار دادن در حال طی منزل يک گوسفند است (1) چه با عذر

سايه افکنده باشد چه با اختيار بنابر احتياط (2) واجب .

1 - آية الله خامنه اي : از اينجا به بعد را متعرض نشده اند.

2 - آيات عظام خويي ، تبريزي ، سيستاني ، بهجت ، گلپايگاني ، صافي : کفاره آن يک

گوسفند است و فرقی بين اختيار و اضطرار نيست .

آيات عظام خويي ، فاضل ، مکارم : بنابر اقوي .

مسئله 449 - اقوی  (1) کفايت يک گوسفند ست دراحرام عمره هرچند بيش از يک

مرتبه سايه قرار داده باشد، و يک گوسفند است در احرام حج هرچند بيش از يک

مرتبه استظلال کرده باشد (2) .

1 - آية الله خامنه اي : احتياط تکرر کفاره در صورت تکرر ستر است .

2 - آية الله سيستاني : ولی احتياط مستحب اين است که برای هر روزی يک کفاره