احکام سعي

سؤال 857- کسی که در اثنای سعی متوجه شود که طواف او پيش از هفت شوط بوده

تکليف او چيست ؟

ج - مي تواند به (1) اين نحو احتياط کند که سعی را تمام نمايد و بعد از فوت

موالات عرفيه بين شوط زائد طواف و مقدار باقيمانده تا 14 شوط، طواف و نماز و

سعی را اعاده کند و بعد تقصير نمايد.

1- آية الله فاضل : احتياطا سعی را رها کند تا موالات عرفيه از بين برود. پس از

آن همه را اعاده کند.

آية الله غروي : اين در وقتی است که عدد زائد را مي داند و اما اگر عدد آن را

نمي داند ظاهرا لازم است طواف را اعاده نمايد.

آية الله سيستاني : احتياط آن است که برگردد به مسجدالحرام و شوط اضافی را تا يک

طواف کامل تکميل نمايد و برای آن نماز طواف بخواند، سپس سعيش را تمام کند.

سؤال 858- اگر از مروه شروع و به صفا ختم کرده و بعد فهميده است ، وظيفه او

چيست به خصوص اگر تقصير کرده باشد؟

ج - بايد سعی را اعاده کند و اگر تقصير نکرد تقصير کند (1) .

1- آية الله خويي : در فرض تقصير بايد دو مرتبه تقسير کند.

آية الله فاضل : اگر با اعتقاد به صحت تقصير کرده تقصير اعاده ندارد مگر از باب

احتياط و در غير اين صورت بايد تقصير را اعاده کند.

آية الله مکارم : جواب اين دو سؤال در مسأله 828 گذشت .

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : و تقصير نمايد (اگر چه قبلا تقصير کرده باشد)

تا از احرام خارج شود.

سؤال 859- کسی بعد از اتمام شوط ششم سعی در صفا گمان تمام شدن هفت شوط را کرد.

و تقصير نمود ولی فورا به او گفته اند که بايد يک شوط ديگر بياوري ، او هم انجام

داد و بعد بارديگر تقصير نمود، آيا عمل او صحيح است يا خير، و کفاره دارد يا نه ؟

ج - عمل صحيح است و کفاره ندارد (1) .

1- آية الله اراکي : بنابر احتياط بايد در موردی که با ناخن گرفتن تقصير مي کند و

يا پس از تقصير، جماع کرده است يک گاو کفاره بدهد.

آية الله سيستاني : اگر در عمره تمتع باشد و کمبود به جهت فراموشی باشد بنابر

احتياط يک گاو کفاره بدهد و سعی را تمام کند و بنابر احتياط تقصير را اعاده کند.

و اما اگر کمبود به جهت ندانستن تعداد شوطهای سعی بوده است مثلا يا در عمره

مفرده يا حج بوده کفاره ندارد، بلکه سعی را به پايان مي برد و در عمره مفرده

تقصير را نيز اعاده مي کند.

آية الله تبريزي : بنابر احتياط يک گاو کفاره بدهد.

آية الله خويي : اگر در عمره تمتع باشد بايد بنابر اظهر يک گاو کفاره بدهد.

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : اگر ناخن گرفته کفاره دارد.

سؤال -860 کسی  در اثناء سعی برای آب خوردن از مسير منحرف شده و پس از خوردن

آب ادامه داده است چه صورت دارد؟

ج - اگر سعی را قطع نکرده و به نيت سعی حرکت را ادامه داده است و در بين راه

آب خورده ، يا اگر قطع کرده (1) از جايی که سعی را قطع کرده يا محاذی آن (2) سعي

را تمام کرده صحيح است .

1- آية الله سيستاني : قطع سعی مانعی ندارد به شرط اينکه مخل به موالات عرفيه

نباشد و در صورت اخلال به آن ، احوط اعاده سعی  است .

2- آية الله سيستاني : بدون فوت موالات عرفيه ( ملحق مناسک ، مسأله 281) .

سؤال 861- کسی که طواف و نماز آن را انجام داده و سعی را به روز بعد يا روزهاي

بعد به تأخير انداخته است آيا طواف و نماز را بايد اعاده کند؟

ج - لازم نيست ولی اختيارا نبايد سعی را به روز بعد تأخير بيندازد (1) .

1- آية الله تبريزي : بنابر احتياط طواف و نماز را اعاده نمايد.

آية الله سيستاني : اگر عمدا بدون هيچ عذری تأخير انداخته احتياط واجب اعاده

طواف و نماز آن است .

سؤال 862- آيا زنهايی  که از جهت عادت ماهانه برای طواف نايب مي گيرند در سعي

هم مي توانند نايب بگيرند؟

ج - محل سعی مسجد نيست و سعی را بايد خودشان بجا آورند با مراعات ترتيب بين

طواف و سعي .

سؤال 863- اگر کسی يقين کند که هفت شوط سعی بين صفا و مروه را تمام کرده است

ولی بعد از تقصير متوجه مي شود که پنج شوط بوده ، اولا آيا کل سعی را بايد از سر

بگيرد يا دو شوطی را که ناقص بوده است بايد تکميل کند؟ و ثانيا آيا تقصير هم

بايد بکند، يا تقصير اول کافی  است ؟

ج - بايد سعی را اتمام کند، و احتياطا تقصير را اعاده نمايد، گرچه وجوب اين

احتياط معلوم نيست (1) .

1- آيات عظام گلپايگاني ، صافي ، مکارم ، تبريزي : اين احتياط ترک نشود.

آية الله خويي : و تقصير را بايد اعاده نمايد و اگر در عمره تمتع بوده يک گاو

کفاره بدهد.

آية الله سيستاني : به حاشيه سؤال 859 مراجعه شود.

سؤال 864- شخصی  بعد از طواف عمره تمتع گم شده و بعد از پيدا شدن به رفقايش

گفته که سعی و مروه را بجا آورده ام ، و تقصير نمود و محرم شد برای حج تمتع ، ولي

بعد از مراجعت از عرفات و منی و موقع طواف و سعی صفا و مروه و اعمال حج اظهار

کرده مثل اينکه من در اعمال عمره به صفا نيامده ام ، همين طور گفته اند ان شاءالله

آمده اي ، بعد از مراجعت به ايران چند بار به پسرانش گفته اعمال من ناقص شده ، و

قبل از فوتش وصيت نموده است برای او نايب بگيرند، اگر عمل شخص فوق الذکر باطل

باشد وراث او حاضرند اين جانب را بفرستند تا اعمال حج او را انجام دهيم ، آيا

نظر حضرت عالی  چيست ؟

ج - ورثه مي توانند شما را نايب کنند برای عمل حج تمتع ، ولی بايد نايب سعی  را

جداگانه به نيابت آن مرحوم انجام دهد. گرچه در فرض مرقوم بيش از نايب گرفتن

برای سعی لازم نيست (1) .

1- آية الله مکارم : گرفتن نايب برای کل حج تمتع لازم نيست .

آية الله سيستاني : اگر از روی جهل به موضوع يا حکم ، سعی را ترک کند حجش باطل

است ، لذا در فرض سؤال بر ورثه لازم است برای کل حج تمتع از طرف ميت نايب

بگيرند.

آية الله تبريزي : احتياط اين است که برای حج تمتع نايب بگيرند، و احوط اين است

که نايب يک سعی جداگانه ای هم به نيت ميت بجاآورد.

آية الله خويي : حج او باطل است مگر اينکه سعی را فراموش کرده بوده که برای  او

قضا مي کنند.

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : با فرض ترک سعی از جهت ندانستن مسأله بايد

احتياط عمره مفرده برای او بجا آورند و بعد از آن حج او را اعاده نمايند ( آداب

و احکام حج ، مسأله 675) .

سؤال 865- بين صفا و مروه طوری است که از يک طرف مي روند و از طرف ديگر آن

برمي گردند، يعنی بين رفت و برگشت دوسه متری فاصله است ، آيا اگر امکان باشد از

همان مسيری که به صفا رفته ، به مروه برود اشکال دارد؟

ج - اشکال ندارد، ولی نبايد مزاحم ديگران شود.

سؤال 866- شخصی  در حال سعی کردن بود، يک وقت ديد مقداری را که برای  هروله

علامت گذاری کرده اند به طور عادی سير کرده است ، گمان مي کرد لازم است هروله کند و

لذا برگشت و مقداری  را که عادی رفته بود، با هروله تکرار کرد، آيا سعيش اشکال

دارد؟

ج اشکال دارد (1) .

1- آية الله خويي : بنابر اظهر اشکال ندارد. اگر چه اعاده سعی مطابق احتياط است .

(مناسک عربي ، مسأله 344) .

آية الله غروي : اگر قهقری برگردد تا موضع هروله و هروله کند مانعی  ندارد.

آية الله تبريزي : اگر بقصد انجام وظيفه واقعيه باشد، اشکال ندارد.

آية الله خامنه اي : در حال اختيار نبايد چنين کند ولی در فرض مذکور سعی او درست

است و چيزی بر او نيست اگر چه احتياط در اتمام و اعاده سعی  است .

آية الله خامنه اي : در حال اختيار نبايد چنين کند ولی در فرض مذکور سعی او درست

است و چيزی بر او نيست اگر چه احتياط در اتمام و اعاده سعی  است .

آية الله مکارم : اشکالی ندارد و صحيح است .

آية الله سيستاني : صحت سعيش اشکال دارد مگر آنکه جاهل قاصر باشد.

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : اشکال ندارد (آداب و احکام ، مسأله 694) .

سؤال 867- شخصی در سعی  بين صفا و مروه ، از جايی که به صفا يا مروه رسيد براي

شوط بعدی شروع نمي کند. بلکه تقريبا دو سه متر هلالی شکل و يا مستقيم به شکل عرضي

مي آيد و شروع مي کند، و در اين مقدار متوجه نيست که با نيت سعی است يا نه ، ولي

اگر از او سؤال شود چه مي کنی جواب مي دهد سعی مي کنم ، آيا مضر نيست ؟

ج - راه رفتن روی کوه مضر سعی نيست ، و در فرض مسأله سعی صحيح است .

سؤال 868- آيا سعی  کردن از همانجا که مريضها با چرخ مي برند و برمي گردانند (يعني

حدود دومتر بالاتر از ابتدايی سراشيبی شروع مي کنند) صحيح و کافی است ؟ يا حتما

بايداز اول کوه صفا شروع و در مروه هم به سنگهای سياه بعد از سنگهای صاف که

بقايای کوه است برسند؟

ج - سعی  بايد بين دو کوه باشد و احراز باشد، و لازم نيست بالا برود (1) .

1- آية الله مکارم : همان گونه که قبلا گفته شد سراشيبی مزبور مربوط به کوه است ،

بنابراين مسير فعلی چرخ سوارها اشکالی  ندارد.

سؤال 869- در مناسک فرموده ايد کسی که بين صفا و مروه ، سعی مي کند واجب است در

هنگامی که به طرف مروه در حرکت است توجهش به مروه باشد، و بالعکس ، آيا اين

وجوب توجه ، تکليفی است و يا وضعی و تکليفي ؟

ج - وضعی است (1) .

1- آية الله مکارم : نگاه کردن به اطراف و حتی به پشت سر مانعی  ندارد.

آية الله غروي : زائد بر بودن مقاديم بدن به طرف مقصد عرفا چيز ديگری وجود ندارد.

سؤال -870 گاهی انسان در اثر ازدحام جهت رفتن برای سعی ناچار است از

مسجدالحرام عبور کند (1) ، در اين صورت تکليف حائض و نفساء چيست ، و آيا براي

سعی هم مثل طواف نايب بگيرند؟

ج - اگر امکان نداشته باشد که از راه ديگری بروند بايد تأخير بيندازند، و اگر

آنهم ممکن نيست نوبت به نيابت مي رسد، و بر فرض مخالفت چنانچه از آن راه

رفت و خودش سعی کرد سعيش صحيح است هر چند گناه کرده است .

1- آية الله مکارم : يعنی  از اين راه خودش را به صفا برساند و از آنجا سعی را در

مسير معمولی شروع کند.

سؤال 871- زيادی در سعی جهلا، آيا حکم زيادی سهوی را دارد يا عمدي ؟

ج - محل اشکال است (1) .

1- آيات عظام خويي ، تبريزي ، سيستاني : زيادی از روی جهل به حکم بنابر اظهر موجب

بطلان سعی نمي باشد، اگرچه احتياط در اعاده است .

آيات عظام گلپايگاني ، خامنه اي ، صافي ، اراکي ، مکارم : حکم زيادی سهوی را دارد وسعي

او صحيح است .

آية الله بهجت : متعرض الحاق جهل به سهو يا عدم الحاق به سهو نشده اند.

سؤال 872- کسی که نمي تواند بدون سوارشدن در چرخهای معمولی در مسعی سعی کند لکن

تمکن مالی ندارد، چون ارز خود را صرف سوغات کرده ، وظيفه اش چيست ؟

ج - اگر مي تواند با چرخ سعی  کند ولو با فروش چيزی يا قرض بايد خودش سعی کند و

استنابه صحيح نيست مگر آن که مشقت و حرج در کارباشد.

سؤال 873- شخصی شوط سوم سعی را بهم زد و با فاصله اندکی هفت شوط ديگر بجا آورد،

و تقصير نمود، آيا اين سعی صحيح است ؟

ج - اشکال دارد (1) و بايد سعی را اعاده کند (2) .

1- آيات عظام اراکي ، مکارم ، صانعي ، تبريزي ، نوري : اشکال ندارد.

2- آية الله خويي : در فرض اعتقاد به جواز مانعی ندارد. (المسائل الشرعيه ، مسأله

348) .

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : صحت آن بعيد نيست .

آية الله سيستاني : اگر پس از فوت موالات عرفيه سعی را از سرگرفته باشد صحيح

است و اگر قبل از آن باشد اشکال دارد مگر آنکه جاهل قاصر باشد که در اين صورت

نيز صحيح است .

آية الله تبريزي : بعيد نيست آن سعی که استيناف کرده صحيح باشد، گر چه احوط

اعاده سعی  است .

سؤال 874- شخصی به اعتقاد اينکه هر شوط سعی رفت و برگشت از صفا به مروه است

سعی را شروع مي کند و در شوط سوم متوجه مسأله مي شود و سعی خود را به هفت شوط

خاتمه مي دهد، آيا سعی او چه حکمی  دارد؟

ج - سعی او صحيح است .

سؤال 875- شخصی  در حال سعی گاهی عقب عقب به طرف مروه و يا صفا رفته است ،

تکليف او چيست ؟

ج - بايد آن مقدار را تدارک کند، و اگر از آن محل گذشته سعی او اشکال دارد و

احتياط در اتمام و اعاده است (1) .

1- آية الله مکارم : مي تواند برگردد و جبران کند و سعی او اشکال ندارد.

سؤال 876- سعی از طبقه دوم فعلی که بالاتر از کوه صفا و مروه مي باشد، جايز است

يا نه ؟

ج - اشکال دارد (1) .

1- آية الله صانعي : چون معلوم نيست بين دو کوه است .

آية الله خويي : اگر دو طرف آن ولو قبلا کوه صفا و مروه بوده و فضای بدون کوه نبود

صحيح است . (آراء المراجع ، ص (300.

آية الله بهجت : اگر احراز شود که سعی بين صفا و مروه واقع مي شود کفايت مي کند.

(مناسک ، مسأله 341 ) .

سؤال 877- شخصی به جهت کنترل همراهان خود در حين سعی گاهی به عقب برمي گشته و

بدون توجه مجددا همان مسافت را طی مي کرده ، آيا سعی او صحيح است ؟

ج - اشکال دارد و بايد سعی در اعاده کند (1) .

1- آية الله مکارم : اشکال ندارد و اعاده لازم نيست ولی بهتر است اين کار را نکند.

آية الله خويي ، آية الله تبريزي : اشکال ندارد.

سؤال 878- شخصی سعی  بين صفا و مروه را پنج دور رفت و برگشت که مجموعا ده شوط

مي شود انجام داده است ، و آنگاه که متوجه مسأله شد سعی را از همان جا قطع نمود و

تقصير کرد، تکليف چيست ؟

ج - در فرض سؤال احوط اعاده سعی است (1) .

1- مراجعه شود به سؤال 871.

آية الله مکارم : صحيح است و احتياط واجب نيست .

سؤال 879- شخصی به تصور اينکه رفتن بالای کوه صفا و مروه لازم است ، چون اين

مقدار مسافت را تحت فشار جمعيت رفته لذا برای اعاده آن مقداری وارد سعی شده و

بعد به نيت سعی برگشته است و در واقع مقداری مسافت را دوبار طی کرده است ، آيا

سعی او درست است ؟

ج - اگر به نيت احتياط عمل کرده باشد ضرر ندارد.

سؤال -880 شخصی به تصور اينکه سعی نيز نياز به وضو دارد بعد از يک شوط و نيم

سعی خود را قطع مي کند و وضو مي گيرد و هفت شوط ديگر سعی مي نمايد، تکليف او

چيست ؟

ج - اشکال دارد (1) ، و بايد سعی را اعاده کند (2) .

1- آيات عظام اراکي ، نوري ، صانعي ، مکارم : اشکال ندارد.

آية الله خويي : با فرض اعتقاد به جواز از سرگرفتن سعی مجزی است . (رجوع شود به

مسأله 873) .

2- مراجعه شود به سؤال 873.

سؤال 881- کسی که قدر متيقن عدد اشواط را مي داند، اما ترديد دارد که شوط بعدي

را انجام داده يا نه ، مثلا مي داند پنج شوط انجام داده ولی شک دارد که بقيه را

انجام داده يا نه ، تکليف او چيست ؟

ج - فرض مزبور شک در اشواط است ، و مبطل است .

سؤال 882- اگر کسی سعی  را به طور کلی فراموش کرد و تقصير نمود، تکليف او

چيست ؟

ج - از احرام خارج شده ، و هر وقت يادش آمد سعی را بجا آورد (1) .

1- آية الله سيستاني : بنابر احتياط تقصير را پس از سعی اعاده کند و يک گاو

کفاره بدهد.

آية الله خويي : از احرام خارج نشده و تقصير را اعاده نمايد. (المسائل الشرعيه ، ج 1،

ص 357) .

سؤال 883- اگر کسی قبل از رسيدن به مروه ، درآوردن هفت و نه شک کرد، تکليف او

چيست ؟

ج - مبطل است ، و بايد سعی را اعاده کند.

سؤال 884- آيا موالات در تمام اشواط سعی معتبر است ، و يا اختصاص به بعض دارد؟

ج - در سعی موالات معتبر نيست مگر شرط اول تمام نشده باشد، که در صورت فوات

موالات احتياطا از سر بگيرد (1) .

1- آية الله خويي ، آية الله تبريزي : احوط اعتبار موالات عرفيه بين اشوط سعی  است .

(مناسک ، قبل از مسأله 339) و راجع به لزوم دادن گاو به عنوان کفاره آنچه مي توان

گفت ايشان در صورتی که مقداری از سعی را فراموش کند و به اعتقاد تمام شدن سعي

محل شود فرموده يک گاو بايد کفاره بدهد.

آية الله فاضل ، آية الله سيستاني : بنابر احتياط واجب موالات عرفيه لازم است .

آية الله مکارم : احتياط واجب آن است که در غير موارد استثناء شده موالات عرفيه

رعايت شود.

آية الله گلپايگاني : موالات در سعی معتبر نيست . (آداب و احکام حج ، ص 274) .

آية الله بهجت : دليلی بر اعتبار موالات در سعی در غير شوط اول نيست . (پرسشهاي

جديد حج ، س 89) .

سؤال 885- اگر در سعي ، بعضی مواضع بدن زن غير از وجه و کفين پيدا باشد آيا به

سعی او ضرر مي زند يا نه ؟

ج - ضرر مي زند (1) .

1- آية الله مکارم : ولی اگر عمدا باشد گناه کرده است .

سؤال 886- شخصی در حال سعی در عدد اشواط شک مي کند و با حال ترديد به سعی  خود

ادامه مي دهد و در فکر است که عدد را ضبط کند، پس از تأمل و بعد از آنکه صد متر

سعی کرده يا وارد شوط بعدی  شده است يقين به عدد حاصل مي شود و با يقين باقی  سعي

را هم انجام مي دهد، آيا اين سعی صحيح است يا نه ؟

ج - صحيح است (1) .

1- آية الله خويي : وظيفه اش تجديد و از سرگرفتن سعی بوده و سعی در حال شک و

ادامه آن صحيح و مجزی نبوده لذا احتياط اعاده سعی است . (آراء المراجع ، چاپ سوم ،

ص 302) .

آية الله تبريزي : با شک در عدد اشواط سعی باطل مي شود و بايد سعی را اعاده کند.

آيات عظام گلپايگاني ،صافي ، مکارم : در صورتی که به رجاء کشف حال ادامه داده

باشد. ( مجمع المسائل 1/488 ) .

مستحبات سعی  (1)

آية الله مکارم : اين مستحبات را بقصد رجاء بجا آورد و بايد توجه داشت که بعضي

از مستحبات مربوط به زمانهای  گذشته است و در عصر ما موضوع ندارد و يا عملا ممکن

نيست ، آنچه را مي توان انجام دهد. و خداوند به نيت او پاداش مي دهد.

مسئله 887- مستحب است بعد از فراغ از نماز طواف و پيش از سعی به نزد چاه

زمزم رفته يک يا دو دلو آب بکشد و آن را بياشامد و به سر و پشت و شکم خود

بريزد و بگويد:

((اللهم اجعله علما نافعا و رزقا واسعا و شفاء من کل داء و سقم ) ) .

پس از آن بنزد حجرالاسود بيايد، و مستحب است از دری که محاذی حجرالاسود است

بسوی صفا متوجه شود و با آرامی  دل و بدن بالای صفا رفته و به خانه کعبه نظر کند و

به رکنی که حجر الاسود در او است رو نمايد و حمد و ثنای الهی را بجا آورد و

نعمتهای الهی را بخاطر بياورد آنگاه اين اذکار را بگويد:

الله اکبر هفت مرتبه .

الحمدالله هفت مرتبه .

لا اله الا الله هفت مرتبه .

لا اله الا الله وحده لا شريک له ، له الملک و له الحمد يحيی و يميت و هو حی  لا

يموت بيده الخير و هو علی کل شی قدير سه مرتبه .

پس صلوات بر محمد و آل محمد بفرستد، پس بگويد:

الله اکبر علی ما هدانا و الحمدالله علی ما ابلانا و الحمدالله الحی القيوم و

الحمد لله الحی الدائم سه مرتبه .

پس بگويد:

اشهد ان لاالاالله و اشهد ان محمدا عبده رسوله لا نعبد الا اياه مخلصين له الدين و

لو کره المشرکون . سه مرتبه .

پس بگويد:

اللهم انی اسالک العفو و العافيه و اليقين فی الدنيا و الاخره سه مرتبه .

پس بگويد (1) :

اللهم اتنا فی  الدنيا حسنه و فی الاخره حسنه و قنا عذاب النار سه مرتبه .

پس بگويد:

الله اکبر صد مرتبه .

لا اله الا الله صد مرتبه .

الحمدالله صد مرتبه .

سبحان الله صدمرتبه .

پس بگويد:

لااله الا الله وحده وحده انجز وعده و نصر عبده و غلب الاحزاب وحده ، فله الملک و

له الحمد وحده ، اللهم بارک لی فی الموت و فيما بعد الموت ، اللهم انی اعوذ بک

من ظلمة القبر و وحشته اللهم اظلنی فی ظل عرشک يوم لا ظل الا ظلک .

و بسيار تکرار کند سپردن دين و نفس و اهل و مال خود را به خداوند عالم .

پس بگويد:

استودع الله الرحمن الرحيم الذی لا تضيع و دائعه دينی و نفسی و اهلي ، اللهم

الستعملنی علی  کتابک و سنة نبيک و توفنی علی ملته و اعذنی من الفتنة .

پس بگويد:

الله اکبر سه مرتبه .

پس دعای سابق را دو مرتبه تکرار کند، پس يکبار تکبير بگويد و باز دعا را اعاده

نمايد و اگر تمام اين عمل را نتواند انجام دهد هر قدر که مي تواند بخواند.

و مستحب است که رو به کعبه نمايد و اين دعا را بخواند:

اللهم اغفر لی کل ذنب اذنبته قط عدت فعد علی بالمغفرة فانک انت الغفور

الرحيم ، اللهم افعل بی  ما انت اهله فانک ان تفعل بی ما انت اهله ترحمنی و ان

تعذبنی فانت غنی  عن عذابی و انا محتاج الی رحمتک ، فيا من انا محتاج الی  رحمته

ارحمنی اللهم لا تفعل بی  ما انا اهله فانک ان تفعل بی ما انا اهله تعذبنی و لم

تظلمنی  اصبحت اتقی عدلک و لا اخاف جورک فيا من هو عدل لا يجور ارحمني .

پس بگويد (2) :

يا من لا يخيب سائله و لا ينفد نائله صل علی محمد و آل محمد، و اجرنی من النار

برحمتک .

و در حديث شريف وارد شده است هر کس که بخواهد مال او زياد شود ايستادن

بر صفا را طول دهد و هنگامی که از صفا پايين مي آيد بر پله چهارم بايستد و متوجه

خانه خدا شود و بگويد:

اللهم انی اعوذبک من عذاب القبر و فتنته و غربته ووحشته و ظلمته و ضيقه و ضنکه ،

اللهم اظلنی فی ظل عرشک يوم لا ظل الا ظلک .

پس از پله چهارم پايين رود و احرام را از روی کمر خود بردارد و بگويد:

يا رب العفو يا من امر بالعفو يا من هو اولی بالعفو، يا من يثيب علی  العفو،

العفو العفو العفو يا جواد يا کريم يا قريب يا بعيد، اردد علی نعمتک و

استعملنی بطاعتک و مرضاتک .

و مستحب است پياده سعی نمايد و از صفا تا مناره ميانه راه رود و از آنجا تا

جايی که محل بازار عطاران است مانند شتر تند رود و اگر سوار باشد اين حد را في

الجمله تند نمايد و از آنجا تا به مروه نيز ميانه رود و در وقت برگشتن نيز

به همان ترتيب مراجعت نمايد و از برای زنها هروله نيست و مستحب است در

هنگامی که مي رسد به مناره ميانه بگويد:

بسم الله و بالله ، و الله اکبر، و صلی علی محمد و اهل بيته ، اللهم اغفر و ارحم و

تجاوز عما تعلم انک انت الاعز الاجل الاکرم ، و اهدنی للتی هی اقوم اللهم ان عملي

ضعيف ، فضاعفه لی و تقبله مني ، اللهم لک سعيي ، و بک حولی و قوتی تقبل منی  عملي

يا من يقبل عمل المتقين .

و همين که از محل بازار عطاران گذشت بگويد:

يا ذالمن و الفضل و الکرم و النعماء و الجود اغفر لی ذنوبي ، انه لا يغفر الذنوب

الا انت .

و هنگامی که به مروه رسيد برود بالای آن و بجا آورد آنچه را که در صفا بجا آورد و

بخواند دعاهای آنجا را به ترتيبی که ذکر شد.

و پس از آن بگويد:

اللهم يا من امر بالعفو يا من يحب العفو يا من يعطی علی العفو، يا من يعفو علي

العفو يا رب العفو، العفو العفو العفو.

و مستحب است در گريه کردن کوشش کند و خود را به گريه وادارد و در حال سعی  دعا

بسيار کند و بخواند اين دعا را.

اللهم انی اسالک حسن الظن بک علی کل حال و صدق النية فی التوکل عليک .

1- آية الله خويي : اين دعا و همچنين بعضی از دعاهای آخر اين قسمت در مناسک

ايشان مذکور نيست .

2- آية الله بهجت : اين فراز از دعا و دو فراز بعدی در مناسک ايشان نيامده است .