مسئله 937- واجب است بر مکلف که بعد از تمام شدن اعمال عمره ، احرام ببندد

برای حج تمتع .

مسئله 938- اگر نيت کند حج تمتع را و لبيک های واجب را طوری که در احرام عمره

ذکر شد بگويد محرم مي شود، و لازم نيست قصد کند احرام بستن را و همچنين لازم نيست

قصد کند ترک محرمات را چنانچه در احرام عمره گذشت (1) .

1- رجوع شود به بحث نيت در احرام .

آية الله مکارم : بلکه بايد قصد احرام کند و اموری را که بر محرم حرام است بر خود

تحريم کند.

مسئله 939- نيت بايد خالص برای اطاعت خداوند باشد، و رياء موجب بطلان عمل

است .

مسئله -940 کيفيت احرام بستن و ليبک گفتن همان نحو است که در احرام عمره ذکر

شد.

مسئله 941- تمام چيزهايی  که در محرمات احرام بيان شد در اين احرام هم حرام است ،

و آنچه کفاره داشت کفاره دارد به همان ترتيب .

مسئله 942- وقت احرام موسع است ، و تا وقتی که بتواند بعد از احرام به وقوف

اختياری عرفه برسد مي تواند تأخير بيندازد و از آن وقت نمي تواند عقب بيندازد.

مسئله 943- احتياط واجب (1) آن است که کسی که از عمره تمتع فارغ شد و محل

گرديد از مکه خارج نشود، بدون حاجت ، و اگر حاجتی برای بيرون رفتن پيش آمد (2)

احتياط واجب آن است . که محرم شود به احرام حج و بيرون رود و به همان احرام

برای اعمال حج برگردد(3) .

1- آية الله خامنه اي ، آية الله مکارم : بلکه واجب است .

آية الله خويي : بلکه جايز نيست و اين حکم در اثنای عمره تمتع هم هست . (مناسک ،

مسأله 152) .

آية الله صانعي : مستحب .

آية الله نوري : کسی  که از عمره تمتع خارج شد اگر اطمينان داشته باشد که مي تواند

به مکه برگردد و برای  اعمال حج محرم شود مي تواند از مکه خارج شود و اگر بدون اين

اطمينان نيز خارج شد ولی برگشت و احرام بست و حج بجاآورد عملش صحيح است .

آية الله بهجت : بيرون رفتن از مکه به احرام حج برای ضرورت بعد از فراغ عمره هر

وقت باشد جايز است و اگر خارج شد بدون احرام پس با رعايت حکم فصل بين عمرتين

احوط تجديد احرام عمره است در صورتيکه رجوعش به مکه در غير ماه خروج از آن

باشد نه با بابقاء بر احرام .

حج ، (مناسک ، ص 127) .

2- آية الله خويي ، آية الله تبريزي : واجب است محرم شود به احرام حج ...

آية الله سيستاني : اگر حاجتی هر چند غير ضروری پيش آمد اگر خوف فوت اعمال حج

نباشد مي تواند خارج شود و در اين صورت اگر بداند که مي تواند برگردد و محرم شود

برای حج مانعی ندارد که بدون احرام خارج شود و اگر نمي داند، بايد احرام حج را

ببندد و برود و در اين صورت لازم نيست به مکه بازگردد بلکه مي تواند از همانجا

به عرفات برود.

3- آية الله مکارم : برای خدمه کاروانها نيز جايز است برای انجام کارهای لازم به

جده و مانند آن بروند و اگر محرم شدن موجب مشقت است مي توانند آن را ترک کنند.

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : و اگر با احرام بودن برای شخص حرجی باشد بدون

احرام نيز مي تواند خارج شود.

مسئله 944- اگر بدون حاجت و بدون احرام بيرون رفت از مکه لکن برگشت و احرام

بست و حج بجا آورد عملش صحيح است (1) .

1- آية الله فاضل : مگر آنکه در ماه بعد وارد مکه شود، که در اين صورت بايد

مجددا عمره تمتع بجا آورد و بعد محرم به احرام حج تمتع بشود.

آية الله سيستاني : اگر در ماه بعد وارد شود و دوباره نخواهد بيرون برود و

در ماه بعد از آن وارد شود بايد با عمره تمتع وارد شود و اگر باز هم بخواهد خارج

شود و در ماه بعد وارد شود بايد با عمره مفرده وارد شود مانند اين که در ماه

شوال عمره تمتع انجام داده و خارج شده و در ماه ذيقعده وارد شده و باز مي خواهد

خارج شود و ماه ذيحجه وارد شود در اين صورت عمره ماه ذيقعده او بايد عمره مفرده

باشد.

آية الله مکارم : اگر در همان ماه قمری برگردد چيزی بر او نيست ولی اگر در ماه

بعد برگردد و از ميقات هم گذشته باشد (مثلا در ذي القعده به مدينه رفت و در ذي

الحجه برگشت ) بايد دوباره محرم شود و عمره بجاآورد و همان عمره تمتع او حساب

مي شود و برای عمره سابق احتياطا نساء بجا آورد.

آية الله خويي : اگر از ميقاتها گذشت و در ماهی که عمره را انجام داده بوده

برنگشته باشد، اعاده عمر لازم است ولی اگر قبل از گذشت ماهی که عمره را انجام

داده باشد اعاده عمره لازم نيست . (مناسک ، مسأله 154) .

مسئله 945- مستحب است (1) احرام بستن در روز ترويه بلکه احوط است (2) .

1- آية الله بهجت : تعبير بهترين وقت را دارند.

2- آية الله صافي : و پيش از روز ترويه نيز احرام بستن جايز است و احتياط آنست

که بيشتر از سه روز پيش از ترويه احرام نبندد چنانکه احتياط آنستکه اگر محرم

شده پيش از روز ترويه از مکه خارج نشود.

مسئله 946- محل احرام حج ، شهر مکه است (1) هر موضع که باشد گر چه در محله هاي

تازه ساز، ولی مستحب است (2) ، در مقام ابراهيم عليه السلام يا حجر اسماعيل عليه

السلام واقع شود.

آية الله خويي : طبق استفتايی که حاج آقای افتخاری نقل فرمودند که در اواخر از

ايشان شده بود احتياط واجب اين است که از مکه قديمه برای حج احرام ببندد.

آية الله تبريزي : بنابر احتياط احرام حج بايد از مکه قديم باشد.

آية الله بهجت : مکلف مي تواند از هر جای مکه قديم بنابر احتياط برای حج احرام

ببندد. (مناسک ، مسأله 265) .

آية الله سيستاني : و احوط و اولی احرام بستن از مکه قديم است که در زمان رسول

الله (ص ) بوده است ، اگر چه اظهر جواز احرام بستن از قسمتهای جديد شهر است مگر

قسمتهايی که بيرون حرم باشد. (مناسک ،ص (120.

آية الله مکارم : ولی از بيرون حرم (مانند مناطقی که بعد از مسجد تنعيم است و

اکنون جزء مکه شده ) خالی از اشکال نيست .

آية الله صافي : و بنابر احتياط لازم تا مي تواند از مکه قديم محرم شود.

2- آية الله مکارم : مستحب است در مسجدالحرام ببندد.

آية الله خامنه اي : افضل احرام از مسجدالحرام است .

آيات عظام اراکي ، نوري ، فاضل : در مسجد يا در مقام ابراهيم .

مسئله 947- اگر فراموش کند احرام بستن را و بيرون رود به منی و عرفات ، واجب

(1) است برگردد به مکه و احرام ببندد، و اگر ممکن نشد بواسطه تنگی وقت يا عذر

ديگر از همان جا که هست محرم شود.

1- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : احتياط آن است که هر قدر مي تواند برگردد،

و اگر نتوانست برگردد واجب است از همان جا که هست محرم شود. (مناسک فارسي ،

ص 101 مسأله 142) .

آية الله مکارم : در عرفات يا مشعر يا منی قبل از رمی جمرات و ذبح ولی اگر بعد

از آن متوجه شود وقت احرام گذشته و حجش صحيح است .

مسئله 948- اگر يادش نيايد که احرام نبسته مگر بعد از تمامی اعمال ، حجش صحيح

است ظاهرا و احتياط مستحب آن است که اگر يادش آمد بعد از وقوف به عرفات و

مشعر يا قبل از فارغ شدن از اعمال (1) ، تمام کند حج را و در سال بعد اعاده کند

(2) .

1- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : فورا همانجا محرم شود و حج را تمام کند و

احتياط آن است که سال آينده دوباره بجا آورد اگر چه بعيد نيست جواز اکتفا به

حج اول . (مناسک فارسي ، ص 102 مسأله 143) .

آيات عظام اراکي ، نوري ، بهجت : احرام ببندد و تمام کند حج را.

آيات عظام خويي ، تبريزي ، سيستاني : اگر بعد از وقوف به عرفات يادش بيايد يا

حکم را ياد بگيرد بايد از جايی که هست احرام ببندد، هر چند متمکن از بازگشت به

مکه و احرام از مکه باشد.

آية الله صانعي : احرام ببندد و تمام کند حج را.

2- آية الله فاضل : و نياز به احرام مجدد دهم ندارد.

آية الله سيستاني : اگر ترک کند احرام را از روی علم و عمد تا زمان فوت وقوف

اختياری عرفات حجش باطل است و اگر به مقدار رکن درک کند حجش صحيح است گر

چه گناه کرده است .

مسئله 949- جاهل به مسأله اگر احرام نبندد در حکم کسی است که بواسطه فراموشي

احرام نبسته .

مسئله -950 اگر کسی  از روی علم و عمد ترک کند احرام را تازمان فوت وقوف به

عرفه و مشعر، حج او باطل است (1) .

1- آية الله سيستاني : اگر ترک کند احرام را از روی علم و عمد تا زمان فوت وقوف

اختياری عرفات حجش باطل است و اگر به مقدار رکن درک کند حجش صحيح است گر

چه گناه کرده است .

استفتائات احرام حج

سؤال 951- فاصله بعضی از محلات جديد الاحداث مکه تا مسجدالحرام بيش از 18

کيلومتر است و شايد عرفا از توابع مکه حساب شوند نه اينکه جزء مکه باشند، چرا

که تابلوهای راهنمايی  با فلش جهت مکه را مشخص نموده اند، با اين کيفيت آيا

مي توان برای حج در محلات فوق الذکر محرم شد؟

ج - اگر از محلات مکه است مانع ندارد، و اگر از محلات آن نيست يا مورد شک است

کفايت نمي کند (1) .

1- به مسأله 946 مراجعه شود.

سؤال 952- اشخاص معذوری  که مي توانند اعمال مکه را بر وقوفين مقدم بدارند اگر

جهلا بدون احرام اعمال مکه را قبل از وقوفين انجام دادند چه صورتی  دارد؟

ج - کفايت نمي کند (1) و بايد يا قبل از وقوفين آنها را با احرام اعاده کنند يا

بعد از وقوفين و اعمال ، آنها را بجا آورند.

1- آية الله مکارم : بنابر احتياط واجب .

سؤال 953- حاجی در عرفات يا منی فهميد که در احرام حج تلبيه نگفته است آيا در

لحظه التفات ، تلبيه کافی است و تکليف او چيست ؟

ج - (1) اگر مي تواند به مکه برود و محرم شود و بقيه اعمال را که بايد با احرام

انجام دهد بجا آورد، بايد چنين کند، و اگر ممکن نيست همانجا لبيک بگويد، و اگر

بعد از تقصير يا حلق متذکر شده ، عملش صحيح است و لازم نيست لبيک بگويد (2) .

1- آية الله تبريزي : به مسأله 948 مراجعه شود.

آية الله سيستاني : به مسألع 948 و 947 مراجعه شود.

2- مسأله 910مراجعه شود.

سؤال 954- شهر مکه را چند رشته کوههای طولانی و مرتفع فرا گرفته و هر دو جانب

کوه ساختمان شده است ، گاهی چند کيلومتر بايد از اين جانب کوه رفت تا به جانب

ديگر رسيد، و ساکنين احد الجانبين جدای از جانب ديگرند، مثل شعب بنی عامر که

نزديک مسجد الحرام است و عزيزيه که 9 کيلومتر يا بيشتر در جانب ديگر است ، و

به حسب مسامحه عرفی به همه اين قطعات مکه گفته مي شود، آيا احرام حج تمتع از

تمام اين نقاط و نقاط مشابه صحيح است يا نه ؟

ج - اگر در مکه است ، احرام حج از آنجا صحيح است (1) ، هر چند از ساختمانهای  جديد

الاحداث باشد (2) .

1- آية الله مکارم : معيار آن است که جزء شهر مکه باشد و جدايی به خاطر کوهها

مانعی  ندارد.