اول - رمی جمره عقبه

يعنی ريگ انداختن به جمره که نام محلی است در مني .

مسئله 996- شرط است (1) در سنگی که مي خواهيد بيندازيد به آن (حصي ) يعنی  ريگ

گفته شود، پس اگر آنقدر ريز باشد که ريگ به آن گفته نشود مثل (شن ) کافی  نيست ،

و اگر خيلی بزرگ باشد نيز کافی نيست ، چنانچه بغير ريگ مثل کلوخ و خزف و

اقسام جواهرات نيز جايز نيست ، و اما اقسام سنگها حتی سنگ مرمر مانع ندارد.

1- آية الله سيستاني : و مستحب است ريگها رنگين و نقطه دار و سست و باندازه

سرانگشت باشند.

مسئله 997- شرط است که سنگها از حرم باشد، و سنگ خارج حرم کافی نيست (2)

و در حرم از هر موضعی  که مباح باشد مي تواند بردارد مگر مسجدالحرام و مسجد خيف

بلکه ساير مساجد بنابر احوط و مستحب است از مشعر بردارد.

1- آية الله خامنه اي : از اينجا تا آخر مسأله را متعرض نشده اند.

مسئله 998- شرط است که سنگها بکر (1) باشند، يعنی آنها را خودش يا کس (2)

ديگری به وجه صحيح (3) نينداخته باشد اگر چه در سالهای  قبل .

1- آية الله خويي ، آية الله تبريزي : بنابر احتياط بايد بکر باشد.

آية الله سيستاني : بايد بکر باشد.

2- آيات عظام گلپايگاني ، مکارم ، صافي : خودش يا کس ديگری از آن برای  رمي

استفاده نکرده باشد...

3- آية الله خويي ، آية الله مکارم : بايد قبلا در رمی استعمال نشده باشد.

مسئله 999- شرط است که مباح باشد پس با سنگ غصبی يا آنچه که ديگری برای  خودش

حيازت کرده کافی نيست (1) .

1- آية الله خويي ، آية الله بهجت : متعرض اين شرط نشده اند.

آية الله سيستاني : مشکل است اکتفا به آن مگر آنکه نداند غصبی است يا فراموش

کرده باشد و خود غاصب نباشد يا حرمت را فراموش کرده باشد يا جاهل قاصر باشد.

ميئله -1000 وقت انداختن سنگ (1) از طلوع آفتاب روز عيد است تا غروب آن و

اگر فراموش کرد تا روز سيزدهم (2) مي تواند بجا آورد، و اگر تا آن وقت متذکر

نشد احتياطا (3) در سال ديگر خودش يا نايبش بيندازد.

1- آية الله فاضل : برای غير معذورين .

2- آية الله اراکي ، آية الله فاضل : ... تا روز سيزدهم مي تواند به نيت قضا بجا

آورد.

آيات عظام خويي ، گلپايگاني ، صافي : يا مسأله را نمي دانست .

آية الله خامنه اي : احتياط واجب آن است که خودش يا نايبش انجام دهند و در سال

ديگر نيز خودش يا نايبش قضای آن را بجا آورند.

3- آية الله گلپايگانی  و آية الله بهجت : در سال بعد خودش يا نايبش بايد رمي

نمايد.

آية الله خويي ، آية الله تبريزي : احتياط اين است که به منی رفته و رمی نموده و در

سال بعد رمی  را شخصا خودش و يا نايبش به جا آورد، و اگر بعد از خروج از مکه

يادش آمد واجب نيست برگردد بلکه سال ديگر خودش يا نايبش بنابر احتياط رمي

مي کنند. (مناسک عربي ، مسأله (380.

آية الله سيستاني : و ظاهر اينستکه هر گاه رفع مانع شد بايد جبران کند چه در منی  و

يا در مکه باشد حتی  اگر بعد از روز سيزدهم ماه باشد، ولی در شب رمی نکند و اگر

پس از خروج از مکه مانع برطرف شود لازم نيست برگردد و احتياط مستحب است که

در سال بعد خود يا نايبش رمی  کنند.

آية الله مکارم : اگر بتواند بايد خودش در سال آينده در همان موقع قضا کند و اگر

نمي تواند نايب بگيرد.

مسئله 1001- واجب است در انداختن سنگها چند امر:

اول - نيت با قصد خالص (1) بدون رياء و نمايش دادن عمل بغير که موجب بطلان

مي شود.

دوم - آنکه آنها را بيندازد، پس اگر برود نزديک و با دست بگذارد به جمره ،

کافی  نيست .

سوم - آنکه به انداختن (2) به جمره برسد (3) . پس اگر سنگ را انداخت و سنگ

ديگران به آن خورد و بواسطه آن يا کمک آن به جمره رسيد کافی نيست ، لکن اگر

سنگ بجايی  بخورد و کمانه کند و به جمره برسد کافی است ظاهرا (4) .

چهارم - عدد سنگ ريزها بايد هفت باشد.

پنجم - بايد بتدريج يکی يکی عقب هم بيندازد و در اين صورت اگر با هم به جمره

بخورد مانع ندارد ولی اگر همه را يا چند عدد را با هم بيندارد کافی نيست (5)

اگر چه با هم به جمره نرسد و دنبال هم برسد.

1- آية الله اراکي ، آية الله فاضل : به اين صورت نيت کند: هفت سنگ به جمره عقبه

در حج تمتع برای وجوب آن مي اندازم با قصد خالص .

2- آية الله فاضل : انداختن خودش .

3- آية الله خامنه اي : اين توضيح را متعرض نشده اند.

4- آية الله اراکي ، آية الله نوري : کافی نيست ظاهرا مگر آنکه ، در حال عبور با

چيز ديگر ملاقات کند.

آيات عظام گلپايگاني ، خويي ، تبريزي ، صافي : اگر سنگريزه در راه به چيز بسيار

سفتی مانند سنگ بخورد و در اثر آن جسته و به جمره برسد کافی نخواهد بود.

آية الله بهجت : ظاهر اين است که اگر سنگريزه در راه به چيزی برخورد نموده وسپس

به جمره برسد کافی  باشد با بقاء صدق رمی در ابتداء و انتهای آن . (مناسک ، ص 135)

آية الله فاضل : محل اشکال است .

آية الله غروي : اگر وصول به جمره مستند به حرکت دست بوده باشد عرفا.

5- آية الله فاضل : يعنی مجموعا يک رمی حساب مي شود.

آية الله مکارم : و همه يکی حساب مي شود.

مسئله 1002- اگر شککند که سنگ را ديگری استعمال کرده يا نه جايز است به آن

بيندازد.

مسئله 1003- اگر سنگی را که در حرم است احتمال بدهد از خارج آورده اند اعتناء

نکند.

مسئله 1004- اگر شک کند به سنگی که مي خواهد بيندازد (حصي ) يعنی ريگ گفته مي شود

بايد به آن اکتفا نکند (1) .

1- آية الله خويي : در شبهه مفهوميه آن که فرض متعارف است فتوای ايشان بدست

نيامد.

مسئله 1005- اگر شک کند در عدد انداختن در وقتی که مشغول عمل است (1) بايد

چندان بيندازد تا علم بعدد پيدا کند، و همچنين اگر شک کند که سنگی که انداخت

خورد به جمره يا نه بايد بيندازد تا علم برسيدن پيدا کند.

1- آية الله سيستاني : و همچنين بعد از آن تا زمانی که وقت رمی بگذرد مثلا اگر پس

از ذبح يا حلق يا فرارسيدن شب شک کند که ديگر اعتنا نبايد بکند.

مسئله 1006- اگر سنگی  را که انداخت به جمره نرسيد بايد دو مرتبه بيندازد اگر چه

در وقت رمی گمانش آن بود که رسيده است ، پس اگر پهلوی جمره چيزهای ديگری  نصب

شده و اشتباها به آنها رمی کرده کافی نيست ، و بايد اعاده کند اگر چه در سال

ديگر بوسيله نايبش (1) .

1- آية الله سيستاني : اگر پس از خروج از مکه متوجه شود اعاده لازم نيست گر چه

احوط است .

مسئله 1007- اگر چند سنگ را با هم بيندازد مانع ندارد لکن يکی حساب مي شود، چه

يکی از آنها به محل بخورد يا همه .

مسئله 1008- جايز است سواره و پياده سنگ بيندازد (1) .

1- آية الله سيستاني : مستحب است در حال پرتاب پياده باشد.

آية الله فاضل : اما پياده افضل است .

مسئله 1009- بايد سنگ را با دست بيندازد، اگر با پا يا دهان بيندازد کافي

نيست ، ولی بعيد نيست با (فلاخن ) کافی باشد (1) .

1- آية الله سيستاني ، آية الله فاضل : بنابر احتياط واجب کافی  نيست .

آية الله مکارم ، آية الله صافي : احتياط در ترک آن است .

مسئله -1010 اگر بعد از آنکه سنگ را انداخت و از محل منصرف شد (1) شک کند در

عدد سنگها، اگر شک در نقيصه کند احتياط آن است (2) که برگردد و نقصيه را تمام

کند، و در شک در زياده اعتنا نکند.

1- آية الله فاضل : در حالی که هنوز ذبح يا حلق را انجام نداده .

2- آية الله سيستاني : اگر وقت رمی که در ذيل مسأله 1000گفته شد نگذشته باشد و

شک در نقيصه کند بايد برگردد و تکميل نمايد.

ساير آيات عظام قائلند: اگر شک در نقيصه کند بايد برگردد و نقيصه را تمام کند.

مسئله 1011- اگر بعد از ذبح يا سرتراشيدن (1) شک کند در انداختن سنگ يا در عدد

آن اعتنا نکند (2) .

1- آيات عظام خويي ، تبريزي ، سيستاني : و يا پس از فرارسيدن شب باشد.

آيات عظام گلپايگاني ، بهجت ، مکارم : هر گاه شک در نقيصه کند بايد اتمام نمايد.

و متعرض انصراف از محل و يا دخول در عمل بعدی  نشده اند.

2- آية الله صانعي : بنا به وجوب ترتيب نه بر استحباب که مختار است پس بايد

اعتنا کند و دو مرتبه بياورد.

مسئله 1012- اگر بعد از فارغ شدن (1) شک کند (2) در اينکه درست انداخته يا نه ،

بنابر صحت بگذارد، بلی اگر در رسيدن سنگ آخری به محل شک کند بايد اعاده کند

(3) ولی اگر رسيدن را دانست و احتمال داد که با پا انداخته باشد يا سنگ مستعمل

انداخته باشد اعتناء نکند.

1- آية الله فاضل : از رمي .

2- آية الله سيستاني : معيار گذشتن وقت تدارک است که در ذيل مسأله 1000گفته شد.

مسئله 1013- ظن به رسيدن سنگ و عدد آن اعتبار ندارد.

مسئله 1014- در انداختن سنگها شرط نيست طهارت از حدث يا خبث در خود سنگها

نيز طهارت شرط نيست .

مسئله 1015- از بچه ها و مريضها (1) و کسانی که نمي توانند بواسطه عذری مثل اغماء

خودشان رمی کنند، کسی ديگر نيابت کند (2) .

1- آيات عظام خويي ، تبريزي ، بهجت : بيماری که اميد ندارد تا مغرب بهبودی  حاصل

کند.

آية الله گلپايگاني : و اگر ممکن است مريض سنگها را با دست بگيرد و ديگری بر او

رمی  کند.

آية الله مکارم : نيابت احتياج به اذن و اجازه منوب عنه دارد.

آية الله سيستاني : و اولی  اينستکه نزد جمره ها در صورت امکان حاضر شود و نايب در

حضور او پرتاب کند (مناسک ، ص 315) .

آية الله گلپايگاني ، آية الله بهجت : متعرض حکم مغمی عليه نشده اند.

آية الله خويي : با توجه به اينکه حکم مغمی عليه در دو روايت معتبره آمده که از

جانب او رمی مي کنند و ايشان به اين دو روايت در معتمد العروه ج 5 ص 34 استدلال

نموده ظاهر اين است که ايشان موافق متن هستند.

مسئله 1016- مستحب است بلکه موافق احتياط است که اگر بشود مريض را حمل

کنند و ببرند نزد جمره و در حضور او سنگ بيندازند.

مسئله 1017- اگر مريض خوب شد و بيهوش بهوش آمد بعد از آنکه نايب سنگها را

انداخت لازم نيست (1) خودش اعاده کند، و اگر در بين سنگ انداختن خوب شد يا

بهوش آمد بايد خودش از سر، سنگ بيندازد و کفايت کردن به مقداری که نايب عمل

کرده مشکل است .

1- آية الله خويي ، آية الله تبريزي : بنابر احتياط بايد خودش نيز رمی  کند.

آية الله مکارم : احتياط آن است که خودش اعاده کند و نيابت از غير اجازه

مي خواهد.

آية الله سيستاني : در فرض که هنگام نيابت در رمی از برطرف شدن عذر پيش از

تمام شدن وقت مأيوس نبوده و نيابت کرده است و اتفاقا عذر برطرف شده به

احتياط واجب بايد خود شخص رمی  کند.

مسئله 1018- کسانی که عذر دارند از اينکه روز رمی کنند مي توانند شب عمل کنند(1)

هر وقت شب که باشد (2) .

1- آية الله سيستاني : کسی  که معذور است و شخصا نمي تواند رمی نمايد، مانند مريض

بايد نايب بگيرد. (مسأله 346) .

آية الله خويي ، آية الله تبريزي : شب قبل از آن روز. (مناسک ، مسأله 438) .

2- آية الله مکارم : زنان و پيران مي توانند در شب رمی کنند، همچنين کسانی  که

روزها گرفتار کار حجاج هستند و فرق نمي کند در شب قبل يا شب بعد.

آية الله بهجت : و همچنين زنها و اين مخصوص شب دهم است (مستفاد از مناسک ، ص

136 و پرسشهای جديد حج ، ص 26 سؤال 107)

آية الله سيستاني : رمی  در شب کافی نيست بجز زنان و ساير کسانی که از ماندن در

مشعر معذور بودند و شب به منی آمدند که مي توانند شب عيد رمی کنند و هر کس از

رمی روز معذور باشد بايد نايب بگيرد و رمی در شب مجزی  نيست .