سوم از واجبات منی - تقصير است

مسئله -1120 هر مکلفی  مختار است که بعد از ذبح کردن يا سر بتراشد، و يا از ناخن

(1) يا موی خود قدری بچيند مگر چند طايفه :

اول - زنها که بايد از مو يا ناخن (2) خود قدری بگيرند، وکافی نيست ظاهرا براي

آنها سر تراشيدن .

دوم - کسی که سال اول حج او باشد، که بايد سر (3) بتراشد به احتياط واجب (4) .

سوم - کسی که موی سر خود را به عسل يا صمغ يا نحو آن برای رفع شپش و نحو آن

چسبانيده باشد بايد سر بتراشد به احتياط واجب (5) .

چهارم - کسی که موی  خود را جمع کرده و گره زده و در هم پيچيده و بافته است بايد

سر بتراشد به احتياط واجب (6) .

پنجم - خنثای مشکل اگر از اين سه دسته اخير نباشد بايد تقصير کند و سر نتراشد (7)

1- آية الله سيستاني : گرفتن ناخن کافی نيست بنابر احتياط واجب .

2- آية الله سيستاني ، آية الله مکارم : بنابر احتياط واجب کوتاه کردن ناخن به

تنهايی کافی نيست ، و همچنين در مسأله آينده .

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : سر تراشيدن برای آنها جايز نيست .

3- آية الله نوري : مخير بين تراشيدن سر وکوتاه کردن مو يا چيدن ناخن مي باشد.

4- آيات عظام خويي ، خامنه اي ، بهجت ، فاضل ، تبريزي : احتياط مستحب اين است که

سر تراشيدن را اختيار کندذ، هر چند مخير بودنش بين حلق و تقصير خالی از قوت

نيست .

آية الله مکارم : چنين کسی نيز مخير است و سر تراشيدن متعين نيست .

آية الله صانعي : بلکه بنابر اقوي .

5- آيات عظام خويي ، فاضل ، تبريزي : احتياط اين است که سر تراشيدن را اختيار کند.

بلکه وجوب آن اظهر است .

آية الله بهجت : احتياط اين است که سرتراشيدن را اختيار کند (مناسک ، مسأله 409)

آية الله صانعي : بلکه بنابر اقوي .

6- مانند مسأله قبل است .

7- آيات عظام گلپايگاني ، بهجت ، صافي : خنثی در حکم زن است و تقصير بر اومتعين

است .

آية الله مکارم : اگر از دو دسته اخير نباشد مو را کوتاه کند و اگر باشد اول کمي

مو را کوتاه کرده و بعد سر را مي تراشد (بنابر احتياط واجب )

آية الله خويي ، آية الله تبريزي : خنثای مشکل اگر موی سر خود را نچسبانيده يا

نبافته باشد بايد تقصير نمايد.

مسئله 1121- اگر خنثای  مشکل اگر از اين سه طايفه باشد، واجب است هم تقصير کند

و هم سر بتراشد احتياطا (1) .

1- نظر آية الله گلپايگاني ، آية الله بهجت : در مسأله قبل گذشت .

آية الله خويی و آية الله تبريزي : بايد هم تقصير و هم حلق نمايد و بنابر احتياط

تقصير را بر حلق مقدم بدارد.

آية الله سيستاني : بايد اول تقصير نمايد و آنگاه بنابر احتياط حلق نمايد.(مناسک

مسأله 406) .

آية الله خويي ، آية الله تبريزي : دو قسم از سه قسم را متذکر شده اند.

مسئله 1122- احتياط آن است که کسی که سر را مي تراشد تمامش را بتراشد (1) .

1- آية الله گلپايگاني : بايد سر را تماما بتراشد.

آية الله خويي ، آية الله تبريزي : بلکه بايد تمامش را بتراشد (استفتائات ص 257

س (770.

مسئله 1123- در تقصير کفايت مي کند مقدار کمی از موی سر يا ريش يا شارب را

چيدن به هر نحو و با هر آلت که باشد، و يا ناخن گرفتن (1) ، و بهتر است که هم

مقداری از مو بگيرد و هم ناخن را بگيرد.

1- آية الله سيستاني ، آية الله مکارم : کفايت ناخن گرفتن به تنهايی مشکل است .

مسئله 1124- سرتراشيدن و تقصير چون از عبادات است بايد با نيت خالص از رياء

و برای اطاعت خداوند باشد و بدون آن صحيح نيست ، و آنچه بايد به آن حلال شود حلال

نمي شود.

مسئله 1125- جايز است سر را خود انسان بتراشد يا به سلمانی بدهد، و همچنين در

در تقصير و بايد خودش نيت کند، و بهتر آن است که سلمانی هم نيت کند (1) .

1- آية الله خويي ، آية الله بهجت : متعرض اين مسأله نشده اند.

آية الله فاضل ، در حلق و تقصير نيت خودش لازم است .

مسئله 1126- کسانی  که سر تراشيدن بر آنها متعين است (1) مثل اشخاصی که درمسأله

اول ذکر شد (2) ، اگر سر آنها مو نداشته است بايد تيغ را بکشند بسر آنها، و آن

کافی است از تراشيدن سر (3) .

1- آية الله فاضل : به استثناء صروره .

2- آية الله صانعي : يا مخيرند مانند غير آنها.

3- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : در اين صورت تقصير متعين است و بنابر

احتياط تيغ را به سر بکشند و در صروره اين احتياط ترک نشود. (آداب و احکام حج

مسأله 853) .

آية الله مکارم : احتياط جمع ميان آن و ناخن گرفتن است و اگر ريش يا شارب

دارد کمی از آن نيز احتياطا کوتاه کند.

آية الله سيستاني ، آية الله اراکي : بنابر احتياط تقصير هم بکند.

آية الله فاضل : بنابر احتياط مستحب تقصير هم بکند.

آية الله تبريزي : طايفه اول از آن سه طايفه ، همانطور که گذشت ، مخير بين حلق و

تقصير هستند.

مسئله 1127- کسانی که مخير هستند ميان تراشيدن سر و گرفتن موی ريش يا شارب و

گرفتن ناخن ، اگر سرشان مو نداشت بايد (1) تقصير کند (2) و اگر هيچ مو نداشتند

حتی موی ابرو (3) بايد ناخن بگيرند، و اگر آن را هم نداشتند تيغ را بسر بکشند

کافی  است .

1- آية الله مکارم : موی صورت را کوتاه کند.

2- آية الله صانعي : احتياطا و تيغ را هم بسر بکشند.

3- آية الله مکارم : کوتاه کردن موی ابرو دليلی  ندارد.

آية الله خويي : بايد در کوتاه کردن مو مقداری از موی سر يا ريش يا سبيل را کوتاه

کند. (مناسک ، مسأله 354) .

آية الله تبريزي : اکتفاء به کوتاه کردن موی ابرو محل اشکال است .

ساير آيات عظام متعرض نشده اند.

مسئله 1128- تراشيدن ريش کفايت نمي کند از تقصير.

مسئله 1129- اکتفا کردن به تقصير موی زير بغل يا عانه محل اشکال است (1) .

1- به مسأله 894 مراجعه شود.

مسئله -1130 محل تراشيدن سر و تقصير نمودن منی است ، جايز نيست اختيارا در غير

آنجا.

مسئله 1131- احتياط (1) آن است که در روز عيد باشد اگر چه بعيد نيست جواز

تأخير تا آخر ايام تشريق (2) .

1- آيات عظام اراکي ، نوري ، فاضل : اين احتياط ترک نشود.

آية الله سيستاني : احتياط مستحب اين است که از روز عيد تأخير نشود.

آية الله خويي ، آية الله تبريزي : احتياط واجب آن است که در روز عيد باشد، و اگر

روز عيد نکرد تاآخر ذيحجه وقت دارد.

2 - آية الله صانعي : بلکه تا ايامی که صحيح است غير اعمال منی از اعمال حج .

مسئله 1132- اگر کسی  سر نتراشيد و تقصير نکرد در منی و از آنجا کوچ کرد بايد

مراجعت کند و عمل را انجام دهد، و فرقی نيست در اين حکم بين کسی که عمدا

ترک کرده يا نسيانا و سهوا يا بواسطه مسأله نداشتن .

1- آية الله سيستاني : ناسی بنابر احتياط واجب ملحق به عامد است . (مناسک ،

مسأله 408) .

آية الله بهجت : اگر پس از اعمال حج تدارک نمايد طواف واجب است و در صورت

تعمد بنابر احوط گوسفندی کفاره دارد (مناسک ، مسأله 314) .

مسئله 1133-اگر برای  اين شخص ممکن نشود برگشتن به منی هرجا که هست سر بتراشد

يا تقصير کند. و موی خود را بفرستد (1) به منی در صورت امکان ، (2) و مستحب

است که مو را در منی دفن کند در محل خيمه خود (3) .

1- آية الله مکارم : بنابر احتياط واجب .

2- آية الله بهجت : متعرض قسمت اخير مسأله نشده اند.

3- آية الله مکارم : يا غير خيمه خود.

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : مستحب است موی خود را بفرستد.

مسئله 1134- جايز نيست طواف حج بکند قبل از تقصير يا سر تراشي ، و همچنين سعي

را جايز نيست جلو بيندازد.

مسئله 1135- اگر قبل از سر تراشی يا تقصير طواف سعی کند از روی سهو يا جهل به

حکم ، بايد برگردد و سر بتراشد يا تقصير کند، و پس از آن (1) طواف و نماز آن و

سعی را بجا آورد (2) و اگر نمي تواند به منی برگردد هر جا هست سر بتراشد و تقصير

کند و اعاده کند طواف و نماز و سعی  را.

1- آية الله صانعي : و پس از آن بنابر احتياط طواف و نماز آن .

2- آية الله اراکي ، آية الله گلپايگاني : بنابر احتياط پس از آن و طواف و

نماز و ...

آية الله خويي ، آية الله تبريزي : اعاده طواف و سعی و لزوم ندارد، بلکه احتياط

استحبابی  دارد. (مناسک عربي ، مسأله 409 و المسائل الشرعيه ، ج 1، ص 383)

آية الله تبريزي : بلی اگر قبل از خروج از مکه متذکر شود احتياط در خصوص

اعاده طواف نبايد ترک شود.

آية الله سيستاني : اعاده طواف و سعی لازم نيست گرچه احوط است .

آية الله فاضل : بنابر احتياط واجب پس از آن سعی و ....

آية الله مکارم : بنابر احتياط واجب .

مسئله 1136- اگر از روی  علم و عمد اينکار را کرده بايد علاو بر اعاده طواف و

نماز و سعی يک گوسفند ذبح کند (1) .

1- آية الله گلپايگاني : گناه کرده اما کفاره ندارد.

آية الله مکارم : بنابر احتياط اعاده کند طواف و نماز و سعی  را.

آية الله بهجت : در صورت تعمد بنا بر احوط گوسفندی کفاره دارد.

مسئله 1137- اگر فقط طواف از روی علم و عمد مقدم داشته گوسفند لازم است ، و اگر

فقط سعی را مقدم داشته گوسفند لازم نيست ، لکن بايد اعاده کند آن را بعد از حلق

يا تقصير و طواف و نماز آن .

مسئله 1138- اگر از روی  علم يا جهل (1) يا نسيان (2) بعد از طواف يا سعی يا هر

دو سر را، تراشيد يا تقصير کرد، احتياط آن است که اعاده کند (3) تا ترتيب

حاصل شود، و اگر تکليفش سرتراشی بوده تيغ را بسر بکشد احتياطا (4) .

1- آية الله صانعي : مراد و مقصود از اين مسأله معلوم نشد.

2- آية الله مکارم : مسأله اجمال دارد.

3- آية الله خويي : يعنی طواف و سعی را اعاده کند تا ترتيب حاصل شود.

4- ظاهرا مانند مسأله 1127 است .

مسئله 1139- به احتياط واجب (1) بايد در منی اول رمی جمره کند و بعد از آن ذبح

کند و بعد تقصير يا حلق .

مسئله -1140 اگر بر خلاف اين ترتيب عمل کند پس اگر از روی غفلت و سهو بوده

اعاده لازم نيست ، و اگر از روی جهل به مسأله بوده بعيد نيست که اعاده نخواهد

و احتياط به اعاده است ، و اگر از روی علم و عمد بوده (1) در صورت امکان احتياط

را ترک نکند (2) .

1- آية الله خامنه اي : اگر خلاف ترتيب مقرر عمل کند معصيت کرده است لکن علي

الظاهر تکرار اعمال غير مترتبه لازم نيست گرچه موافق احتياط است .

2- آيات عظام خوي ، تبريزي ، سيستاني : اگر از روی جهل يا نسيان بوده اعاده لازم

نيست .

آية الله گلپايگاني : در صورت علم و عمد امکان بايد اعاده کند.

آية الله بهجت : اگر از روی  فراموشی و جهل باشد اعاده آن لازم نيست و همينطور در

صورت تعمد بنابر مشهور، (مناسک ، ص 143) .

آية الله مکارم : اين احتياط مستحب است .

مسئله 1141- بعد از آنکه محرمی که وظيفه اش سرتراشيدن بود سر تراشيد يا تقصير

کردن بود تقصير کرد (1) حلال مي شود بر او تمام چيزهايی که حرام شده بواسطه احرام

حج ، مگر زن و بوی  خوش ، و اما صيد (2) از دو جهت حرمت داشت : يکی آنکه در حرم

صيد جايز نيست نه برای محرم و نه برای غير محرم و اين حرمت باقی است ، دوم

آنکه بر خصوص محرم نيز صيد جايز نيست چه در حرم باشد يا غير حرم و بعيد نيست

که بواسطه حلق يا تقصير از جهت دوم حرمت برداشته شود، پس جايز است براي

او صيد در خارج حرم (3) .

1- آية الله صانعي : و دو عمل ديگر منی را هم که رمی و ذبح است انجام داد.

2- آيات عظام خويي ، سيستاني ، تبريزي : بنابر احتياط واجب صيد بر او حرام است ،

و اين احتياط تا ظهر روز سيزدهم ادامه دارد.

آية الله گلپايگاني : حرمت صيد به حال خود باقی  است .

3- آية الله مکارم : احتياط آن است که در اين حال صيد را ترک کند.

آية الله سيستاني : متعرض اين قسمت نشده اند.

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : حرمت صيد از جهت دوم هم باقی است و بعد از

انجام طواف نساء و نماز آن حلال مي شود.

آية الله بهجت : حليت صيد احرامی به مجرد تماميت مناسک منابی وجه نيست .

(مناسک مسأله 412) .

مسائل متفرقه حلق يا تقصير در حج

مسئله 1142- اگر قربانی از روز عيد تأخير افتاد، بنابر احتياط نمي تواند (1) حلق

کند و از احرام خارج شود و بعد قربانی کند بلکه ترتيب بين قربانی و حلق و

اعمال مترتبه بر آن را بايد مراعات کند علی الاحوط (2) .

1- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : مي تواند حلق کند و از احرام خارج شود ولي

اعمال مکه بايد بعد از قربانی و حلق انجام شود. (871 آداب و احکام حج ) .

آيات عظام اراکي ، فاضل ، نوري : بلکه بايد روز عيد حلق نکند و تأخير نيندازد.

2- آية الله اراکي ، آية الله نوري : به حسب جمع بين روايات ، ترتيب مستحب است

ولی چون شهرت بر وجوب قائم شده احوط رعايت ترتيب است در صورت امکان و عند

الضرورة خلاف ترتيب مانعی ندارد و در فرض سؤال اگر ذبح را تأخير انداخت ،

تأخير حلق جايز نيست .

آية الله فاضل : ترتيب مذکور مخصوص روز عيد قربان است .

آية الله مکارم : و اگر رعايت اين احتياط واجب را نکند عمل او باطل نيست .

آية الله تبريزي : بنابر احتياط، قربانی بايد در روز عيد باشد و چنانچه قربانی  در

روز عيد ممکن نباشد مي تواند بعد از رمی حلق يا تقصير را در روز عيد انجام دهد

و محل شود و قربانی را تأخير بيندازد.

آية الله صانعي : المستحب در قربانی و حلق .

آية الله بهجت : بهر تقدير بايد ترتيب مراعات شود.

آية الله سيستاني : اگر قربانی را در منی تهيه کرد جايز است تقصير يا حلق .

مسئله 1143- تأخير حلق تا آخر ايام تشريق مانع ندارد هر چند عمدی باشد و حلق در

شب هم صحيح است و کفايت مي کند (1) .

1- آية الله اراکي ، آية الله فاضل : تقصير و حلق را در شب انجام ندهند و تأخير حلق

از روز عيد جايز نيست .

آية الله سيستاني : حلق در شب عيد جايز نيست مگر برای خائف و به احتياط مستحب

از روز عيد تأخير نشود ولی بعد از عيد در شب هم کافی  است .

آية الله مکارم : احتياط در ترک حلق در شب است .

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : حلق در شب خلاف احتياط است و اگر در روز عيد

ترک نمود، روز يازدهم بايد حلق کند. (مجمع المسائل 1/ 490مسأله 5) معظم له

متعرض تأخير عمدی تا آخر ايام تشريق نشده اند.

آية الله خويي ، آية الله بهجت : احتياط واجب اين است که در روز انجام شود، و

آيات عظام متعرض تأخير عمدی تا آخر ايام تشريق نشده اند.

آية الله تبريزي : احتياط واجب در عدم تأخير عمدی است . چنانکه گذشت بنابر

احتياط حلق بايد در روز باشد. پس اگر در روز عيد انجام نگرفت بايد در روز بعد

انجام گيرد.

مسئله 1144- اگر حاجی  برای قربانی به کسی وکالت دهد، تا وکيل او قربانی  نکرده

نمي تواند حلق کند (1) ولی  اگر با اعتقاد به اينکه وکيل او برای قربانی کرده حلق

کرد بعد معلوم شد که وکيل او هنوز قربانی نکرده ، حلق مزبور کافی است (2) و اگر

بعد از حلق اعمال مکه را هم انجام داده باشد کفايت مي کند و لازم نيست

آنها را اعاده کند.

1- آية الله صانعي : بلکه مي تواند چون ترتيب بين اعمال منی استحبابی  است .

2- آية الله سيستاني : ولی او هنوز محرم است و بايد لباس دوخته را بيرون آورد و

از ساير محرمات احرام اجتناب کند و با ذبح محل مي شود و همچنين در قسمت بعد

مسأله .

مسئله 1145- کسانی  که سال اول حج آنها است و وظيفه آنها سر تراشيدن (1) مي باشد

بنابر احتياط، جايز نيست بواسطه زيادی مو، اول سر را ماشين کنند و بعد آن

را بتراشند هر چند فورا بتراشند و در صورت علم و عمد کفاره دارد (2) .

1- آية الله نوري : مخير بين تراشيدن سر و کوتاه کردن مو و يا چيدن ناخن که در

مسأله 1 ذکر شد مي باشد.

2- به مسأله 1120مراجعه شود.

آية الله سيستاني : اگر با ماشين ته زن بتراشند کافی است گر چه احتياط مستحب

تراشيدن با تيغ است .

آية الله مکارم : کوتاه کردن کافی  است .

مسئله 1146- کسی که بخواهد ديگری را حلق نمايد نمي تواند قبل از اينکه خودش حلق

يا تقصير کند سر او را بتراشد ولی مي تواند ناخن ديگری را برای تقصير بگيرد، و

ازاله موی ديگری  نيز قبل از خارج شدن از احرام جايز نيست ولو برای تقصير (1) .

1- آية الله سيستاني : و مجزی نيز نمي باشد.

استفتائات حلق و تقصير

سؤال 1147- کسی که سفر اول حج او است در وقتی که سلمانی سر او را برای  حلق

مي تراشيده مشغول گرفتن ناخنهای خودبوده و غافل بوده که نبايد اين کار را بکند.

آيا کفار دارد يا خير؟

ج - چيزی بر او نيست .

سؤال 1148- کسی که در غير منی حلق نموده و اعمال مترتبه را انجام داده و پس از

اين عمره مفرده انجام داده ، آيا محل شده است يا خير، و عمره مفرده او صحيح است

يا خير؟

ج - محل نشده است ، و عمره او صحيح نيست (1)

1- آيات عظام گلپايگاني ، تبريزي ، صافي : مگر اينکه از جهت جهل به مسأله و غفلت

در غير منی حلق کرده باشد که در اين صورت اجزاء بعيد نيست هر چند احتياط آن ا

است که در صورت امکان به منی برگردد و حلق کند. همچنين است حکم سه مسأله

بعد.

آية الله مکارم : اين حکم در صورت عمد مسلم است و در صورت جهل يا نسيان

عمل آنها صحيح است و اگر مي تواند به منی برگردد و سر خود را بتراشد و يا کوتاه

کند برگردد.

آية الله سيستاني : و کسی که در غير مني ، اگر چه عمدا - سر خود را بتراشد،

به همان اکتفا کند، ولی واجب است در صورت امکان موی خود را به

منی بفرستد. (مناسک ، مسأله 408) .

آية الله خامنه اي : نظر ايشان نسبت به صحت عمره مفرده يا عدم آن بدست نيامد.

سؤال 1149- گفته مي شود مسلخ جديد در منی نيست و اشخاص پس از قرباني

در آنجا و بيرون آمدن ، پشت همانجا حلق و تقصير کرده اند، وظيفه آنان چيست ؟

ج - اگر حلق و تقصير در منی نبوده بايد اعاده شود (1) .

1- مانند مسأله سابق است .

سؤال -1150 در مسأله سابق کسانی که بعد از حلق و تقصير مزبور به مکه آمده اند و

اعمال مکه از قبيل طواف و سعی و طواف نساء را انجام داده اند و بعد متوجه

شده اند که حلق و تقصير در منی نبوده ، آيا اعمال مکه آنان صحيح است ؟

ج - در فرض مزبور صحيح نيست و بايد آن اعمال هم اعاده شود (1) .

1- آية الله مکارم : بنابر احتياط.

آية الله صافي : حکم آن از مسأله قبل معلوم مي شود.

آية الله سيستاني : حلق و تقصير و اعمال صحيح است و همچنين در مسأله بعد.

آية الله خويي : اعاده اعمال مکه لازم نيست .

سؤال 1151- کسی که سال قبل هم به حج مشرف شده و حلق را در خارج مني

انجام داده است و امسال هم حلق را در خارج منی نموده چه وظيفه ای دارد، و

اگر اعمال مکه را انجام داده صحيح است يا خير؟

ج - حلق را در منی اعاده کند و يک حلق کافی است و بعد طواف و نماز سعی  سال

قبل را اعاده کند (1) و احتياطا طواف و نماز و سعی امسال را نيز بجا آورد

و بعد يک طواف نساء و نماز را انجام دهد و کفايت مي کند، گر چه ظاهر

اين است که احرام برای عمره و حج امسال صحيح نبوده است (2) .

1- آية الله مکارم : اعاده اينها لازم نيست و همچنين احتياط بعد نيز لزومی  ندارد.

2- آية الله مکارم : بنابر احتياط.

سؤال 1152- اگر در موردی که حاجی بايد حلق کند بجای تقصير، تقصير

کرده است وظيفه اش چيست ، آيا کفاره دارد يا نه ؟

ج - اگر جاهل به مسأله بوده کفاره ندارد و در فرض علم احوط است ، و در فرض

مسأله بنابر احتياط بايد حلق را انجام دهد و چنانچه اعمال مکه را بجا

آورده اعاده کند (1) .

1- به سؤال 1135 مراجعه شود.

آية الله مکارم : چنانچه گذشت حلق واجب نيست .

آية الله تبريزي : به مسأله 1135 مراجعه شود.

سؤال 1153- کسی  که سال دوم حج او است و سال قبل برای خودش حج نموده و حلق

کرده و امسال به نيابت دبگری حج بجا مي آورد، آيا در سفر دوم حکم صروره را

دارد که بايد حلق کند يا تقصير کافی  است ؟

ج - تقصير کفايت مي کند.

سؤال 1154- شخصی  در سال 60نايب شخص ديگری شد، و برای اولين بار آمده مکه

و در مرز بين وادی محسر و مني ، حلق نمود، به اعتقاد اين که اين جا جزء منی  است ،

و يک سال بعد باز به مکه مشرف شد، برای خودش به عنوان حجة الاسلام ، و درمني

تقصير نمود به خيال اينکه حلق قبلي ، و اعمال حج گذشته او صحيح بوده است ،

و سال 65 باز به مکه مشرف شد و به عنوان ما فی الذمه محرم شد، در اين بين متوجه

شد که حلق سال اول در خارج منی بوده است و در نظر حضرت امام کافی  نيست ،

امسال حلق را در منی بقصد ما فی الذمه ، انجام مي دهد و بقيه اعمال را نيز

بقصد ما فی الذمه ، بجا آورده است ، آيا اين کار کافی است يا نه ؟

ج - کفايت مي کند (1) و از منوب عنه واقع مي شود، و بايد حجة الاسلام را اعاده

کند (2) .

1- آية الله صافي : از منوب عنه واقع نمي شود و بايد حج نيابی را با اجازه

کسی که او را اجير کرده اعاده کند چون جاهل به موضوع معذور نيست .

آية الله خويي : فتوای ايشان در جايی که در ماه ذيحجه نتواند تقصير را اعاده

کند راجع به اينکه آيا تقصير بعد از آن کافی است يا نه بدست نيامد.

2- آية الله مکارم : بنابر احتياط

آية الله تبريزي : اعاده حجة الاسلام واجب نيست .

آية الله سيستاني : حلق اول صحيح است .

آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : بنا بر احتياط حجة الاسلام را اعاده

کند و مي تواند در اين مسأله به مجتهدی که تقصير را برای  صروره

مجزی مي داند رجوع نمايد.

سؤال 1155 - اگر کسی مقداری از سر خود را با تيغ بتراشد و بقيه را ماشين کند

آيا جايز است و حلق صدق مي کند، ضمنا بعد از ماشين بقيه سر را نيز مي تراشد.

ج - تا حلق تمام نشده کوتاه کردن موی سر جايز نيست ، و اگر تمام سر را تراشيده

از حلق کافی است (1) .

1-مراجعه شود به مسأله .1120

آية الله مکارم : کوتاه کردن کافی  است .

آية الله بهجت : اگر صروره است در فرض مذکور بايد تقصير کند.

آية الله خويي : ماشين کردن تقصير حساب مي شود و مجزی  است .

سؤال 1156- کسی  که غير از وقوفين اضطراری را نمي تواند درک کند و براي

بقيه اعمال خود نايب مي گيرد، آيا مي تواند حلق را در غير از منی انجام دهد؟

ج - بايد در منی حلق کند، و حلق در غير منی کافی نيست ، مگر آنکه نتواند به مني

برود (1) .

1- آية الله سيستاني : بايد در منی حلق کند در غير منی هم کافی است حتي

اگر عمدا باشد و بهر حال در صورت امکان بايد موهای خود را به منی  بفرستد.

سؤال 1157- شخصی  دو موضع در سرش شکسته است ، ممکن است که حلق روز عيد

باعث پاره شدن پوست گردد اگر تقصير نمايد، مجزی است يا وظيفه ديگری  دارد؟

ج - اگر اميد خوب شدن در حدی که بتواند حلق تمام نمايد تاآخر ايام تشريق

دارد تأخير بيندازد، و همچنين اعمال مترتبه را، و اگر اميد ندارد يا پس

از تأخير خوب نشد، احتياط آن است که هر مقدار سر را مي تواند بتراشد و

تقصير هم بکند (1) .

1- آية الله گلپايگاني : اگر متمکن از حلق نبود تقصير نمايد و بعد در ماه ذی  حجه

هر وقت متمکن از حلق شد حلق نمايد، هر چند به مکه آمده باشد، و مو را به مني

بفرستد. (مجمع المسائل 1/ 490مسأله 6) .

آية الله فاضل : چون صروره مخير بين حلق و تقصير است لذا اين مسأله موضوعا

منتفی  است .

آية الله مکارم : حلق واجب نيست و کوتاه کردن قسمتی کافی  است .

آية الله تبريزي : چنانکه گذشت صروره مخير است بين حلق و تقصير و در فرض

مذکور که متمکن از حلق نيست بايد تقصير کند.

آية الله خويي : تخيير بين حلق و تقصير برای غير معذور خالی از قوت نيست

بنابراين اگر چه اميد خوب شدن داشته باشد تقصير کفايت مي کند (مناسک عربي

مسأله 404)

آية الله سيستاني : اگر تراشيدن با ماشين ته زن برای او ميسور باشد تقصير

کافی  نيست بنابراحتياط واجب و اگر حلق حرجی بود تقصير کافی  است .

سؤال 1158- شخصی  سال گذشته قربانی و حلق را در غير منی (خارج از مني ) انجام

داده و پس از خاتمه اعمال به ايران برگشته است و امسال نيز به مدينه مشرف شده

و قصد حج دارد، بفرماييد وظيفه او چيست ؟ و آيا مي تواند برای خود يا ديگري

حج بجا آورد يا نه ؟

ج - تا وظيفه سال قبل را از قربانی و حلق و اعمال مترتبه بر آن ، انجام نداده

و از احرام آن خارج نشده ، نمي تواند محرم شود (1) .

1- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : صحت حج سال گذشته بعيد نيست ، و اگر با

عدم تمکن از ذبح در منی قربانی را در مذابح معمولی انجام داده اعاده لازم نيست .

(آداب و احکام حج ، مسأله 878) .

آية الله سيستاني : حلق سابق مجزی  است .

آية الله مکارم : حلق را در منی اعاده مي کند و قربانی اگر درمنی امکان نداشت کافي

است و الا آن را نيز اعاده مي کند اما اعاده اعمال مترتبه لازم نمي باشد.

آية الله تبريزي : در صورت جهل به مسأله يا غفلت ، اعاده اعمال لازم نيست .

آية الله خويي : حکم آن درپاورقی مسأله 1154 گذشت .

سؤال 1159- صبی  مميزی تمام اعمال حج را به نحو صحيح انجام داده است آيا از

صروره بودن ، خارج مي شود يا نه ؟

ج - بلی خارج مي شود (1) .

1- آية الله مکارم : حلق برای صروره واجب نيست .

سؤال -1160 در روز عيد قربان که حاجی بايد حلق کند و از طرفی  تراشيدن

و کندن مو بر محرم حرام است آيا حجاج بايد بعد از تقصير افرادی که مخير بين

حلق و تقصير هستند از وجودشان برای حلق استفاده کنند يا در آن وقت براي

شخص جايز است که سر خود را بتراشد، و آيا فرق است بين تراشيدن سر خود و

تراشيدن سر ديگري ، و درهر حال تکليف شرعی او چيست ؟

ج - خودش مي تواند خود را حلق کند، و مي تواند به کسی که از احرام به حلق يا

تقصير خارج شده واگذار کند که او را حلق نمايد، و در هر صورت اگر ديگری  او

را حلق کند کفايت مي کند (1) اگر چه از احرام خارج نشده باشد.

1- آية الله مکارم : خالی از اشکال نيست .

آية الله سيستاني : کسی که از احرام خارج نشده است جايز نيست برای  ديگري

حلق يا تقصير انجام دهد و مجزی هم نيست .

آيات عظام خويي ، تبريزي ، گلپايگاني ، صافي : اگر کسی که او را حلق مي کند

از احرام خارج نشده باشد مشکل است .

سؤال 1161- کسی  که در حج وظيفه اش سر تراشيدن است و از اول مي داند که باتيغ

کشيدن ، سرش خون می آيد، بفرماييد آيا سرش را بايد بتراشد يا نه ؟

ج - بايد سر بتراشد علی الاحوط (1) .

1- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : در صورتی که پس از فحص حلاق ماهري

پيدا نکرد که سر او را خونی نکند تقصير نمايد و بعد در ماه ذی الحجه هر وقت

متمکن شد حلق نمايد هر چند به مکه آمده باشد و مو را به منی بفرستد. (مجمع

المسائل 1/ 490مساله 6) .

آية الله سيستاني : جايز نيست سر خود را با تيغ بتراشد بلکه با ماشين

ته زن بتراشد و يا در صورتی که مخير بين تراشيدن و کوتاه کردن باشد ابتدا موي

خود را کوتاه و سپس اگر بخواهد سر خود را با تيغ بتراشد و اگر با آنچه گفته شد

مخالفت کند کفايت مي کند اگر چه گنهکاراست . (مناسک ، مسأله 405) .

آية الله خويي : بلکه بايد تقصير کند سپس سرش را بتراشد. (مناسک عربي ، مسأله

405) .

آية الله اراکي : احوط ترک حلق است در صورت انحصار حالق ، و تقصير بايد بکند.

آية الله مکارم : سر تراشيدن واجب نيست ولی احوط است .

آية الله بهجت : بايستی اول تقصير و بعد سر بتراشد.

سؤال 1162- در مناسک آمده است : کسی که سال اول حج او باشد، بنابر احتياط

واجب بايد سر خود را بتراشد، آيا مي توان در اين احتياط واجب به ديگری  رجوع

کرد؟

ج - حکم ساير احتياطات را دارد، لکن چون امر مهمی است ، مراعات کنيد اين

احتياط را (1) .

1- مراجعه شود به مسأله .1120

آية الله صانعي : و گذشت که اقوی  است .

سؤال 1163- کسی که حلق را فراموش کرده و به ايران بازگشته است ، وظيفه او

چيست ؟

ج - بايد حلق و اعمال مکه مترتبه بر حلق را انجام دهد، و اگر نمي تواند خودش به

مکه برود در محل خودش حلق کند و موی خود را به منی بفرستد علی الاحوط و براي

اعاده اعمال مکه نايب بگيرد (1) .

1- مراجعه شود به مسأله 1135 .

سؤال 1164- کسی که وظيفه او حلق است وليکن از حلق معذور است وظيفه او

چيست ؟

ج - بعيد نيست لزوم و کفايت تقصير در اين مورد، ولی احوط آن است که احتياط

را بغير رجوع کنند (1) .

1- آية الله مکارم : مانند سؤال 1161 است .

آية الله فاضل : رعايت اين احتياط لازم نيست .

آية الله صانعي : گذشت که اقوی است پس رجوع به غير محل ندارد و همانکه در اول

جواب آمد تمام است .

سؤال 1165- اگر کسی قربانی را از روی عمد تأخير بيندازد، آيا مي تواند حلق

و يات قصير نمايد و يا بايد حتما بعد از قربانی  باشد؟

ج - بايد حلق را بعد از قربانی (1) انجام دهد، علی الاحوط (2) .

1- آيات عظام اراکي ، فاضل ، نوري : بنابر احتياط از روز عيد تأخير نيندازد.

2- مراجعه شود به مسأله 1131.

آية الله صانعي : الاستحبابي .

سؤال 1166- شخصی  در روز عيد قربان در حال رمی جمره عقبه پول خود را گم کرد

و چون پول برای  هدی نداشت آن را مبدل به روزه کرد، و تصميم دارد بعد از ايام

تشريق شروع به سه روز روزه نمايد، آيا چنين شخصی تقصير يا حلق را پس از سه

روز روزه انجام دهد يا همان روز عيد حلق يا تقصير نمايد؟

ج - مي تواند روز عيد (1) حلق يا تقصير نمايد (2) .

1- آيات عظام اراکي ، فاضل ، نوري : بلکه بايد روز عيد حلق يا تقصير نمايد.

2- مراجعه شود به مسأله 1120و 1131 .

سؤال 1167- شخصی  که صروره نيست و مي تواند تقصير کند آيا اگر ريش بتراشد،

صرف نظر از حرمت ، اينکار کفايت از تقصير مي کند يا نه ؟

ج - کفايت نمي کند.

سؤال 1168- عصر عيد قربان بعد از هدی که دوستان سر مي تراشيدند و من هم به اين

فکر که بايد سر را تراشيد رفتم سر خود را تراشيدم و نگفتم که سر مي تراشم براي

حج تمتع ، فقط سرم را تراشيدم ، در اين صورت وظيفه من چيست ؟

ج - اگر سر را به عنوان اين که وظيفه شما سرتراشی است و از اعمال حج است

تراشيده ايد صحيح است هر چند نيت را نگفته باشيد.

سؤال 1169- چون من از سر تراشيدن بدم مي آيد آيا مي توانم بجای سر تراشيدن

تقصير کنم ، و آيا آن کار گناهی هم دارد يا نه ؟

ج - در سفر اول در منی بايد سر بتراشيد علی الاحوط (1) و اگر نتراشيد گذشته

از معصيت از احرام هم خارج نمي شويد علی الاحوط (2) .

1- آية الله صانعي : بل علی الاقوی  .

آية الله فاضل : در سفر اول حلق تعين ندارد.

آية الله مکارم : سر تراشيدن واجب تعيينی نيست مي تواند فقط قسمتی از مو را

کوتاه کند.

2- مراجعه شود به مسأله .1120

آية الله صانعي : بل علی  الاقوي .

سؤال -1170 حاجی  در مذبح بعد از قربانی فورا تقصير کرده که دچار تطهير نجاست

بدن و لباس احرام نگردد، و بعد از رسيدن به چادر حلق کند، از يک طرف صروره

است و از طرفی در حلق قصد احلال نکرده ، تکليفش چيست ؟

ج - تقصير (1) در صورت جهل کفاره ندارد و حلق را اگر بقصد قربت و به حساب

يکی از اعمال انجام داده کافی است . وگرنه باقی بر احرام است و بايد در مني

حلق کند علی الاحوط (1) .

1- آية الله فاضل : صروره مخير بين حلق و تقصير مي باشد و تقصير مزبور کفايت مي کند.

2- حکم سؤال قبل را دارد.

آية الله مکارم : کوتاه کردن مو کافی است ولی گرفتن ناخن به تنهايی  کفايت