حج تمتع
حج تمتع مركب از دو قسمت است:
1 ـ عمره تمتع
2 ـ حج تمتع
مسأله 228 ـ اين دو قسمت را بايد يك نفر و به نيت يك فرد و
در يك سال در ماههاى حج (شوال، ذى القعده، ذى الحجه) به دنبال هم بجا آورد، و
الاّ صحيح نيست
مسأله 229 ـ عمره تمتع مركب از پنج جزء است:
1 ـ احرام.
2 ـ طواف.
3 ـ نماز طواف.
4 ـ سعى بين صفا و مروه.
5 ـ تقصير.
و حج تمتّع مركب از سيزده جزء است:
1 ـ احرام.
2 ـ وقوف در عرفات.
3 ـ وقوف در مشعرالحرام.
4 ـ رمى جمره عقبه.
5 ـ قربانى.
6 ـ حلق يا تقصير.
7 ـ طواف.
8 ـ نماز طواف.
9 ـ سعى.
10 ـ طواف نساء.
11 ـ نماز طواف نساء.
12 ـ ماندن در منى.
13 ـ رمى جمرات سه گانه.
بخش اول: عمره تمتع
احـــرام
مسأله 230 ـ هنگام احرام مراعات چهار چيز واجب است:
1 ـ ميقات.
2 ـ نيت.
3 ـ لباس احرام.
4 ـ تلبيه.
ميقات
مسأله 231 ـ احرام عمره تمتع بايد در محل خاصى كه «ميقات»
ناميده مى شود انجام شود
مسأله 232 ـ در راههايى كه به مكه منتهى مى شود پنج ميقات
به نامهاى زير وجود دارد:
1 ـ مسجد شجره(ذوالحليفه).
2 ـ وادى عتيق.
3 ـ قرن المنازل.
4 ـ يلملم.
5 ـ جحفه
مسأله 233 ـ اين پنج ميقات محل احرام عمره تمتع است، و در
حال اختيار احرام از غير اين مواقيت صحيح نيست. اما محل احرام عمره مفرده علاوه
بر اين موارد ادنى الحل نيز مى باشد. و ميقات احرام حج قران و إفراد علاوه بر
اين موارد منزل فرد هم مى باشد (اگر منزل وى بين ميقات و مكه، يا خود مكه باشد)
و ميقات حج تمتع فقط مكه مى باشد
مسأله 234 ـ كسى كه در مكه باشد و بخواهد عمره تمتع انجام
دهد در حال اختيار بايد به يكى از مواقيت مذكوره برود، و نمى تواند از تنعيم
محرم شود
مسأله 235 ـ اگر اين فرد از رفتن به ميقات معذور باشد لازم
است به خارج از حرم برود و از ادنى الحل (تنعيم) محرم شود. و در اين فرض احرام
و عمره تمتع او صحيح است
مسأله 236 ـ كسى كه وارد مكه شده، ولى منزل او مكه يا در
محدوده شانزده فرسخى مكه نيست، اگر بخواهد حج إفراد انجام دهد، بايد به يكى از
مواقيت معروفه برود، و از آنجا محرم شود، و اگر از رفتن به ميقات معذور است
احتياط اين است كه از جعرانه، و اگر نتواند از ادنى الحل محرم شود
مسأله 237 ـ وادى عقيق ميقات كسانى است كه از راه عراق و
نجد به مكه مى روند
مسأله 238 ـ قرن المنازل ميقات كسانى است كه از راه طائف
به مكه مى روند
مسأله 239 ـ يلملم ميقات كسانى است كه از راه يمن به مكه
مى روند
مسأله 240 ـ جحفه ميقات كسانى است كه از راه شام به مكه مى
روند
مسأله 241 ـ كسانى كه از يك راه قصد رفتن به مكه را دارند
اگر به هر دليلى قبل از رسيدن به ميقات از راه ديگرى ادامه مسير دادند. در
ميقات كسانى كه از آن راه به مكه مى روند محرم شوند
مسأله 242 ـ در ذوالحليفه «مسجد شجره» ميقات خصوص مسجد
است. ولى در بقيه ميقاتها محل مورد نظر طبق تشخيص عرف ميقات است. و لازم نيست
در مسجد باشد
مسأله 243 ـ مسجد شجره ميقات كسانى است كه از مدينه منوره
به مكه مى روند
مسأله 244 ـ احتياط واجب آن است كه داخل مسجد شجره محرم
شوند. نه خارج آن هرچند كنار مسجد باشد
مسأله 245 ـ احرام از قسمت توسعه يافته مسجد شجره هم صحيح
است و لازم نيست حتماً از مسجد اصلى محرم شوند هر چند مستحب است
مسأله 246 ـ احرام در خارج مسجد شجره منعقد نمى شود. لذا
چنانچه درب مسجد شجره بسته باشد صبر كند تا باز شود و اگر صبر كردن مقدور نيست
يا مستلزم عسر و حرج است مى تواند از ميقات بگذرد و در جحفه يا محاذى آن محرم
شود و براى عمره مفرده احرام از ادنى الحل نيز كفايت مى كند. همچنين مى تواند
از مسجد شجره مقدارى به طرف مدينه برگردد بطورى كه قبل از ميقات صدق كند و با
نذر از آنجا محرم شود
مسأله 247 ـ شخص جنب و حائض مى تواند در حال عبور از مسجد
بدون توقف در آن محرم شود
مسأله 248 ـ اگر جنب و حائض و نفساء عصياناً وارد مسجد
شجره شده و در حال توقف محرم شود هر چند عصيان كرده است ولى احرام او صحيح است
مسأله 249 ـ جنب يا حائض بعد از پاك شدن اگر نتواند غسل
كند و احرام در حال عبور از مسجد هم برايش ممكن نباشد بايد تيمم كند و داخل
مسجد محرم شود
مسأله 250 ـ حائض و نفساء كه هنوز پاك نشده اند اگر
نتوانند در حال عبور از داخل مسجد محرم شوند بايد كنار مسجد محرم شوند
مسأله 251 ـ تقديم و تأخير احرام از ميقات جايز نيست و
حتماً بايد از ميقات محرم شوند
مسأله 252 ـ تأخير احرام براى كسى از مسجد شجره عبور مى
كند جايز نيست. مگر در موارد اضطرار كه مى تواند احرام را تا «جحفه» تأخير
بيندازد
مسأله 253 ـ گذشتن از مسجد شجره بدون احرام براى كسى كه
قصد دارد از مدينه به جده و از آنجا به مكه برود مانعى ندارد. بلى براى سفر از
جده به مكه براى عمره تمتع به جحفه رفته و از آنجا محرم شود، و براى عمره مفرده
مى تواند از جحفه يا ادنى الحلّ محرم شود
مسأله 254 ـ احرام قبل از ميقات با نذر صحيح است. بنابراين
هر كس مى تواند نذر كند در مدينه يا شهرستان خود محرم شود، و در حال احرام از
ميقات يا محاذات ميقات عبور كند
مسأله 255 ـ اگر محرم شدن قبل از ميقات مستلزم انجام عملى
حرام باشد، مثلا نتواند محرمات احرام را رعايت كند، نذر نسبت به آن صحيح نيست،
و در اين فرض احرام قبل از ميقات نيز محل اشكال است.
مسأله 256 ـ نذر زن بدون اذن شوهر صحيح نيست، و اگر با همين نذر قبل از ميقات
محرم شود احرام او باطل است. بلى اگر زن با اجازه شوهر به حج مشرف شده و شوهر
همراه او نيست اگر از اجازه به اصل سفر فهميده شود كه ملحقات و لوازم آن هم
مورد اجازه است، چنانچه بر زن لازم باشد نذر كند، نذر او در اين فرض صحيح است
مسأله 257 ـ مادامى كه شخص علم يا اطمينان پيدا نكرده كه
فلان محل ميقات است يا دو شاهد عادل شهادت نداده باشند نمى تواند محرم شود
مسأله 258 ـ كسى كه محل ميقات را نمى شناسد نمى تواند به
گفته راهنما كه مى گويد فلان محل ميقات است، محرم شود، مگر اينكه از گفته او
اطمينان حاصل كند
مسأله 259 ـ چنانچه از راهى به مكه برود كه از هيچ يك از
ميقاتها عبور نمى كند بايد از محاذات ميقات احرام ببندد. و همان طور كه عبور از
ميقات بدون احرام جايز نيست، عبور از محاذات ميقات هم بدون احرام جايز نيست
مسأله 260 ـ اگر از مسيرى برود كه محاذات دو ميقات قرار
گيرد احتياط واجب است از محاذات اولين ميقات محرم شود
مسأله 261 ـ مراد از محاذات جايى است كه كسى كه به طرف مكه
مى رود. ميقات در دست راست يا چپ او واقع شود، به طورى كه اگر از آنجا بگذرد
ميقات متمايل به پشت او شود
مسأله 262 ـ در تشخيص محاذات ميقات هم مثل محل ميقات بايد
از روى علم و اطمينان يا شهادت دو نفر عادل عمل كند، و نمى تواند طبق قول يك
نفر يا از روى ظن عمل كند
مسأله 263 ـ كسانى كه با هواپيما به جده مى روند يا در جده
كار مى كنند نمى توانند براى عمره تمتع از جده يا حديبيه محرم شوند، بلكه بايد
به يكى از مواقيت (مثل جحفه يا مسجد شجره) رفته از آنجا محرم شوند. ولى در عمره
مفرده لازم نيست به ميقاتهاى پنجگانه بروند، و مى توانند از ادنى الحل محرم
شوند.
مسأله 264 ـ اگر احرام را از روى علم و عمد و بدون عذر از ميقات تأخير انداخت
اگر نتواند براى احرام به ميقات بازگردد حج او باطل است
مسأله 265 ـ كسى كه از روى جهل يا فراموشى يا عذر ديگر
بدون احرام از ميقات عبور كند، در صورت امكان هر جا كه يادش آمد بايد به ميقات
برگشته و از آنجا محرم شود
مسأله 266 ـ در فرض سابق اگر امكان رجوع به ميقات نباشد.
اگر داخل حرم نشده از هر جا يادش آمد محرم شود، هر چند مستحب است تا مى تواند
به طرف ميقات برگشته و دورتر از حرم محرم شود
مسأله 267 ـ در فرض سابق اگر بعد از دخول به حرم يادش آمد
و امكان و فرصت برگشت به خارج از حرم را دارد بايد خارج شده از ادنى الحل محرم
شود. و احتياط مستحب آن است كه تا مى تواند به طرف ميقات برگردد، و اگر امكان
ندارد از داخل حرم محرم شود
مسأله 268 ـ كسى كه در ميقات لباس احرام و تلبيه را فراموش
كرد و تا آخر اعمال عمره و حج متوجه نشد، و در عين حال عمداً مرتكب محرمات
احرام شد عمره و حج او صحيح است، و كفارات احرام نيز بر او واجب نيست
مسأله 269 ـ كسى كه در ميقات محرم مى شود. لازم نيست
مستقيماً وارد حرم شود، بلكه مى تواند به جاهاى ديگر برود، مثلا به مدينه
برگردد و چند روز در آنجا بماند.
نيت
مسأله 270 ـ نيت يعنى قصد انجام اعمال عمره يا حج. و لازم
نيست قصد كند محرمات احرام را انجام ندهد، بلكه اگر قصد انجام محرمات احرام را
هم داشته باشد چنانچه محرماتى باشد كه به صحت حج ضرر نزند، اشكالى ندارد
مسأله 271 ـ لازم نيست نيت را به زبان بگويد يا حتى به قلب
خطور دهد، بلكه انگيزه و داعى در انجام عمل مثل ساير عبادات كافى است
مسأله 272 ـ احرام عمره يا حج همچون ساير اعمال آن از
عبادات است، و بايد با نيت خالص براى اطاعت خداى سبحان (قربة الى الله) انجام
شود، و اگر با ريا انجام شود موجب بطلان احرام مى شود
مسأله 273 ـ در نيت احرام بايد خصوصيات عمل معلوم باشد،
يعنى مشخص باشد كه مى خواهد عمره مفرده انجام دهد، يا عمره تمتع، يا حج تمتع،
يا حج إفراد يا قران، يا حج واجب يا مستحب، و اگر واجب است حجة الاسلام است يا
حج نذرى
مسأله 274 ـ اگر در اثر ندانستن مسأله يا غفلت به جاى عمره
تمتع نيت حج تمتع كرد يا برعكس. اگر نظرش اين باشد كه وظيفه خود را انجام دهد و
عملى را كه خدا از او مى خواهد بجا آورد، و گمان مى كرد كه نام جزء اول حج است.
ظاهراً عمل او صحيح و عمره تمتع محسوب مى شود
مسأله 275 ـ اگر به هر علتى گمان كند كه حج تمتع مقدم است
ـ با عنايت به اينكه حج تمتع چيست، يعنى قصد كند بعد از احرام به عرفات و مشعر
برود و بقيه اعمال حج را انجام دهد ـ و نيت حج تمتع كند، احرام او باطل است
مسأله 276 ـ در فرض سابق اگر با همان حال از ميقات عبور
كرده است، حكم كسى را دارد كه بدون احرام از ميقات گذشته است
مسأله 277 ـ كسى كه وظيفه فعلى او عمره تمتع است، ولى مى
داند كه نمى تواند اعمال عمره تمتع را قبل از حج تمتع انجام دهد، و حج او بدل
به إفراد مى شود نبايد نيت حج إفراد كند، بلكه بايد نيت عمره تمتع كند و در ضيق
وقت عدول به حج إفراد كند
مسأله 278 ـ كسى كه مى خواهد حجة الاسلام بجا آورد، ولى در
ميقات مى داند اگر بخواهد عمره تمتع بجا آورد به علت تنگى وقت، وقوف ركنى عرفات
از او فوت مى شود، در اين صورت به نيت حج إفراد محرم شود
مسأله 279 ـ در فرض سابق اگر تأخير در ميقات از روى عذر
بوده، پس از حج إفراد بايد عمره مفرده بجا آورد، و كفايت از حجة الاسلام مى
كند. و اگر حج او مستحبى است، انجام عمره مفرده لازم نيست
مسأله 280 ـ كسى كه حج واجب خود را انجام داده و دو مرتبه
مشرف شده اگر از روى جهل يا فراموشى نيت حجة الاسلام كند، اشكال دارد، مگر اين
كه قصد او انجام وظيفه بوده، ولى در اسم اشتباه كرده است
مسأله 281 ـ نايب اگر به جهت فراموشى يا علت ديگرى براى
عمره تمتع يا عمره مفرده به نيت خود محرم شد، نمى تواند دوباره به نيت منوب عنه
محرم شود. بلكه بايد آن عمل را تمام كرده، و بعد براى انجام عمره تمتع به نيت
منوب عنه از يكى از مواقيت معروفه محرم شود
مسأله 282 ـ اگر بعد از محرم شدن شك كند كه نيت حج تمتع
كرده يا عمره تمتع، بنابگذارد كه نيت عمره تمتع كرده، و عمره او صحيح است
مسأله 283 ـ قصد ابطال عمره يا حج يا بعضى از اعمال آن
موجب بطلان آن عمل نمى شود
مسأله 284 ـ اگر بعد از احرام در ميقات مجدداً براى عمل
ديگرى نيت احرام كند چون احرام اول منعقد شده است احرام دوم باطل است
مسأله 285 ـ اگر با احرام صحيح عمره مفرده انجام دهد، و
بعداً براى عمره تمتع محرم شود، و پس از آن متوجه شود كه اعمال عمره مفرده سابق
باطل يا ناقص بوده، بطورى كه از احرام خارج نشده، احرام دوم باطل است، و بايد
عمره مفرده را تكميل كند
مسأله 286 ـ اگر در ميقات به قصد حج إفراد محرم شود و بعد
متوجه شود كه وظيفه اش حج تمتع بوده است، احرامش باطل است، لذا نمى تواند نيت
خود رابه عمره تمتع يا حتى عمره مفرده تغيير دهد. بلكه بايد براى انجام وظيفه
اش مجدداً محرم شود
مسأله 287 ـ اگر شخص در ميقات محرم شد و بعد از ورود به
مكه پشيمان شد نمى تواند احرام خود را به هم بزند، و قصد محل شدن، او را از
احرام خارج نمى كند، و اگر كارى كه موجب كفاره است بجاآورد بايد كفاره بدهد، و
تا وقتى اعمال عمره يا حج را انجام ندهد. محل نمى شود
مسأله 288 ـ كسى كه قبل از ميقات يا در ميقات بيهوش شده
است وظيفه اى ندارد. بلى اگر ممكن است صبر كنند تا بهبودى حاصل شود، والاّ مى
توانند او را بدون احرام وارد مكه كنند. اما اگر قبل از تنگى وقت اعمال بهبود
يافت بايد به يكى از مواقيت معروفه برگردد و محرم شود، و اگر امكان برگشت نبود
تكليفى ندارد. و معلوم مى شود در اين سال حج بر او واجب نشده است. و الحاق
بيهوش به جاهل و ناسى مشكل است. بلى چنانچه قبلاً حج بر او مستقر بوده، يا
بعداً استطاعت پيدا كرد، بايد حج بجا آورد.
منبع:
پایگاه آية الله العظمى فاضل لنكرانى
Lankarani.com
